φωνές , Κ.Π.Καβάφης
(γ γυμνασίου)
παράλληλα χωρία
ΕΝ ΕΣΠΕΡΑ
Μια απήχησις των ημερών της ηδονής,
μια απήχησις των ημερών κοντά μου ήλθε,
κάτι απ’ της νεότητός μας των δυονώ την πύρα·
στα χέρια μου ένα γράμμα ξαναπήρα,
και διάβαζα πάλι και πάλι ως που έλειψε το φως.
ΟΤΑΝ ΔΙΕΓΕΙΡΟΝΤΑΙ
Προσπάθησε να τα φυλάξεις, ποιητή,
όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.
Του ερωτισμού σου τα οράματα.
Βάλ’ τα, μισοκρυμένα, μες στες φράσεις σου.
Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή,
όταν διεγείρονται μες στο μυαλό σου,
τη νύχτα ή μες στη λάμψη του μεσημεριού.
ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ
Η κάμαρα ήταν πτωχική και πρόστυχη,
κρυμένη επάνω από την ύποπτη ταβέρνα.
Απ’ το παράθυρο φαίνονταν το σοκάκι,
το ακάθαρτο και το στενό. Από κάτω
ήρχονταν οι φωνές κάτι εργατών
που έπαιζαν χαρτιά και που γλεντούσαν
Κι εκεί στο λαϊκό, το ταπεινό κρεββάτι
είχα το σώμα του έρωτος, είχα τα χείλη
τα ηδονικά και ρόδινα της μέθης-
τα ρόδινα μιας τέτοιας μέθης, που και τώρα
που γράφω, έπειτ’ από τόσα χρόνια!,
μες στο μονήρες σπίτι μου, μεθώ ξανά.
ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ
Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,
αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με –
όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,
κ’ επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα·
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,
κ’ αισθάνονται τα χέρια σαν ν’ αγγίζουν πάλι.
Επέστρεφε συχνά και παίρνε με τη νύχτα,
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται…
ΟΡΟΦΕΡΝΗΣ
Α εξαίσιες της Ιωνίας νύχτες
που άφοβα, κ’ ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πλήρη την ηδονή.
Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός·
αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,
με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,
το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ’ τους ωραίους της Ιωνίας νέους,
ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.
Thursday, May 24, 2007
ερωφίλη
Ερωφίλη (γ γυμνασίου)
Φύλλο εργασίας
Στόχοι
Να κατανοήσουμε τη σημασία της ομοιοκαταληξίας σε ένα ποιητικό κείμενο και μάλιστα δραματικό
Να αντιληφθούμε ότι η τέχνη του λόγου είναι ένα «παιχνίδι επιλογών»
Να προσέξουμε ότι πρόκειται για ένα θεατρικό κείμενο
Να επισημάνουν τους κοινούς τόπους έκφρασης του έρωτα σε λαϊκά αλλά και λόγια κείμενα
Α) συμπληρώστε τα κενά
ΕΡΩ. Τόσες δεν είναι οι ομορφιές , τόσα δεν είν’ τα κάλλη,
μα τούτο εκ την αγάπη σου γεννάται ……………
Μα γή όμορφη ‘μαι γή άσκημη, Πανάρετε ψυχή μου,
για σέναν εγεννήθηκεν στον κόσμο……………..
ΠΑΝ. Νερό δεν έσβησε……….(φωτιά , φλόγα πυρά) ποτέ, βασιλισσά μου,
καθώς τα λόγια τα ………….. (γροικώ, ακούω, θωρώ) σβήνουσι την πρικιά μου
Μ΄όλον ετούτο, αφέντρα μου, μα την αγάπη εκείνη,
που μας ………. ( μεγάλωσε, ανάθρεψε, γαλούχησε) μικρά , και πλια παρ’ άλλη εγίνη
πιστή και δυνατότατη σ’ εμένα και εις εσένα,
και τα……….. (σώματα , κορμιά) μας σ’ άμετρο πόθο κρατεί…………
περίσσα σε παρακαλώ ποτέ να μην………….
να σε νικήσει ο βασιλιός, να μ’ απολησμονήσεις.
ΕΡΩ. Οιμένα, νά’ βρω δεν μπορώ ποιαν αρετή ποτέ μου
σου’ δωκα στην αγάπη μου φόβο , ……………….
να πιάνεις τόσα δυνατά, σα να μηδέ γνωρίζεις
το πως το νου και………….. και την καρδιά μου ……….
Έρωτα, απείς τ’ αφέντη μου τ’ αμμάτια δε μπορούσι
πόσα πιστά και σπλαχνικά τον αγαπώ να δούσι,
μιαν απού τσι ……………. σου φαρμάκεψε και ……
μέσα ……………………….. και φανερά μου δείξε
με τον πρικύ μου θάνατο πως ταίρι του ………
και μόνο πως για λόγου του …… (άδη, κόλαση, χώμα) κατεβαίνω.
Α) Ερωτήσεις
Τι προσδίδει η ομοιοκαταληξία στο κείμενο;
Περιορίζει πολλές φορές την έκφραση;
Με ποια κριτήρια πιστεύετε ότι επιλέγει τις λέξεις του ο ποιητής;
Β) εκφραστικοί τρόποι
- Αποδώστε με μια φράση το νόημα των λόγων κάθε προσώπου.
Τι παρατηρείτε;
-υπάρχουν αναφορές στην φύση;
-βρείτε υπερβολές, προσωποποιήσεις, παρομοιώσεις( είναι κοινοί τρόποι με το δημοτικό τραγούδι;)
- σε ποιον θεό γίνεται επίκληση από την Ερωφίλη;
- είναι περίεργη αυτή η επίκληση ενώ βρισκόμαστε σε μια χριστιανική κοινωνία;
Γ) λεξιλόγιο
Φτιάξτε έναν κατάλογο με το ειδικό λεξιλόγιο του «έρωτα» μόνο από το απόσπασμα του βιβλίου
Ουσιαστικά
Επίθετα
ρήματα
φράσεις
- υπάρχουν διαλεκτικές λέξεις; πως δικαιολογούνται;
Δ) Θεατρικότητα
Μπορείτε να φανταστείτε τη σκηνή που θα εκτυλισσόταν το απόσπασμα; Ποιες σκηνοθετικές οδηγίες θα δίνατε στους ηθοποιούς; Βρείτε τη φράση του κειμένου που δείχνει τη πιθανή στάση των δύο ηθοποιών κατά τη διάρκεια της σκηνής
Ε)Δραματικότητα
Ποιες φράσεις δείχνουν την έντονη συναισθηματική κατάσταση των δύο ηρώων;
Πως κορυφώνεται αυτή η ένταση;
Στ) διαχρονικότητα
Διαβάστε το παρακάτω λαϊκό τραγούδι των νεώτερων χρόνων. Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε;
Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου
κακό μεγάλο να’ βρω
χάδι ποτέ μου να μη δω ,
ήλιο να βλέπω μαύρο
Αν σ’ αρνηθώ φιλώ σταυρό
κι όρκο βαρύ σου κάνω
Αν σ’ αρνηθώ , αγάπη μου,
να πέσω να πεθάνω
Ζ) δραστηριότητα
στιχουργία
γράψτε ένα λαϊκό τραγούδι εμπνευσμένοι από την ιστορία των δύο νέων
Φύλλο εργασίας
Στόχοι
Να κατανοήσουμε τη σημασία της ομοιοκαταληξίας σε ένα ποιητικό κείμενο και μάλιστα δραματικό
Να αντιληφθούμε ότι η τέχνη του λόγου είναι ένα «παιχνίδι επιλογών»
Να προσέξουμε ότι πρόκειται για ένα θεατρικό κείμενο
Να επισημάνουν τους κοινούς τόπους έκφρασης του έρωτα σε λαϊκά αλλά και λόγια κείμενα
Α) συμπληρώστε τα κενά
ΕΡΩ. Τόσες δεν είναι οι ομορφιές , τόσα δεν είν’ τα κάλλη,
μα τούτο εκ την αγάπη σου γεννάται ……………
Μα γή όμορφη ‘μαι γή άσκημη, Πανάρετε ψυχή μου,
για σέναν εγεννήθηκεν στον κόσμο……………..
ΠΑΝ. Νερό δεν έσβησε……….(φωτιά , φλόγα πυρά) ποτέ, βασιλισσά μου,
καθώς τα λόγια τα ………….. (γροικώ, ακούω, θωρώ) σβήνουσι την πρικιά μου
Μ΄όλον ετούτο, αφέντρα μου, μα την αγάπη εκείνη,
που μας ………. ( μεγάλωσε, ανάθρεψε, γαλούχησε) μικρά , και πλια παρ’ άλλη εγίνη
πιστή και δυνατότατη σ’ εμένα και εις εσένα,
και τα……….. (σώματα , κορμιά) μας σ’ άμετρο πόθο κρατεί…………
περίσσα σε παρακαλώ ποτέ να μην………….
να σε νικήσει ο βασιλιός, να μ’ απολησμονήσεις.
ΕΡΩ. Οιμένα, νά’ βρω δεν μπορώ ποιαν αρετή ποτέ μου
σου’ δωκα στην αγάπη μου φόβο , ……………….
να πιάνεις τόσα δυνατά, σα να μηδέ γνωρίζεις
το πως το νου και………….. και την καρδιά μου ……….
Έρωτα, απείς τ’ αφέντη μου τ’ αμμάτια δε μπορούσι
πόσα πιστά και σπλαχνικά τον αγαπώ να δούσι,
μιαν απού τσι ……………. σου φαρμάκεψε και ……
μέσα ……………………….. και φανερά μου δείξε
με τον πρικύ μου θάνατο πως ταίρι του ………
και μόνο πως για λόγου του …… (άδη, κόλαση, χώμα) κατεβαίνω.
Α) Ερωτήσεις
Τι προσδίδει η ομοιοκαταληξία στο κείμενο;
Περιορίζει πολλές φορές την έκφραση;
Με ποια κριτήρια πιστεύετε ότι επιλέγει τις λέξεις του ο ποιητής;
Β) εκφραστικοί τρόποι
- Αποδώστε με μια φράση το νόημα των λόγων κάθε προσώπου.
Τι παρατηρείτε;
-υπάρχουν αναφορές στην φύση;
-βρείτε υπερβολές, προσωποποιήσεις, παρομοιώσεις( είναι κοινοί τρόποι με το δημοτικό τραγούδι;)
- σε ποιον θεό γίνεται επίκληση από την Ερωφίλη;
- είναι περίεργη αυτή η επίκληση ενώ βρισκόμαστε σε μια χριστιανική κοινωνία;
Γ) λεξιλόγιο
Φτιάξτε έναν κατάλογο με το ειδικό λεξιλόγιο του «έρωτα» μόνο από το απόσπασμα του βιβλίου
Ουσιαστικά
Επίθετα
ρήματα
φράσεις
- υπάρχουν διαλεκτικές λέξεις; πως δικαιολογούνται;
Δ) Θεατρικότητα
Μπορείτε να φανταστείτε τη σκηνή που θα εκτυλισσόταν το απόσπασμα; Ποιες σκηνοθετικές οδηγίες θα δίνατε στους ηθοποιούς; Βρείτε τη φράση του κειμένου που δείχνει τη πιθανή στάση των δύο ηθοποιών κατά τη διάρκεια της σκηνής
Ε)Δραματικότητα
Ποιες φράσεις δείχνουν την έντονη συναισθηματική κατάσταση των δύο ηρώων;
Πως κορυφώνεται αυτή η ένταση;
Στ) διαχρονικότητα
Διαβάστε το παρακάτω λαϊκό τραγούδι των νεώτερων χρόνων. Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε;
Αν σ’ αρνηθώ αγάπη μου
κακό μεγάλο να’ βρω
χάδι ποτέ μου να μη δω ,
ήλιο να βλέπω μαύρο
Αν σ’ αρνηθώ φιλώ σταυρό
κι όρκο βαρύ σου κάνω
Αν σ’ αρνηθώ , αγάπη μου,
να πέσω να πεθάνω
Ζ) δραστηριότητα
στιχουργία
γράψτε ένα λαϊκό τραγούδι εμπνευσμένοι από την ιστορία των δύο νέων
ερωτόκριτος
Ερωτόκριτος
Σχέδιο μαθήματος
Στόχοι
Να επισημάνουμε την επιβίωση του Ερωτόκριτου στη λαϊκή και λογοτεχνική παράδοση της χώρας μας
Να εντοπίσουμε τα κοινά στοιχεία της κρητικής λογοτεχνικής αναγέννησης
Να αξιολογήσουμε τη σημασία της γλωσσικής μορφής του κειμένου
Να εντοπίσουμε τα βασικά θεματικά κέντρα του αποσπάσματος
Αφόρμηση
Ξεκινάμε από την εικόνα του βιβλίου : Ερωτόκριτος και Αρετούσα , πίνακας Γιάννη Τσαρούχη
? σε ποια εποχή μπορεί να αναφέρεται με βάση την ενδυμασία
?ποιον ήρωα μπορεί να θυμίζει ο Ερωτόκριτος
?αν σας έλεγα ότι το ποίημα είναι γραμμένο το 1645 και επηρεασμένο από τα ευρωπαϊκά ιπποτικά μυθιστορήματα πως θα ζωγραφίζατε τους δύο ήρωες
?γιατί ο Τσαρούχης προτίμησε μια τέτοια ενδυματολογική προσέγγιση
?το ποίημα έχει ερωτικό ή πολεμικό θέμα
?τι να σημαίνει το όνομα Ερωτόκριτος
με όλες αυτές τις ερωτήσεις , που μπορεί να μη γίνουν βέβαια και όλες, περιμένουμε ορισμένες απαντήσεις που και με την καθοδήγησή μας θα μας οδηγήσουν στα παρακάτω συμπεράσματα
το ποίημα γονιμοποιεί την ελληνική τέχνη ακόμα και σήμερα
ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα απέκτησαν ένα διαχρονικό χαρακτήρα στην ελληνική τέχνη αλλά και στη λαϊκή παράδοση
οι δύο τελευταίες ερωτήσεις έχουν ως στόχο να κρατήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών περιμένοντας να δουν την επαλήθευσή τους με την ανάγνωση
Λέμε στα παιδιά ορισμένα στοιχεία για τους ήρωες
? σε τι βοηθάει αυτό το εξωπραγματικό σκηνικό, τα μη πραγματικά και τυπικά ονόματα
οι ήρωες και τα προβλήματά τους, οι κάημοί τους γίνονται διαχρονικοί
διαβάζουμε το απόσπασμα 1 από το φυλλάδιο
γίνονται έτσι πιο εύκολα κτήμα του αναγνωστικού κοινού. Γι αυτό και οι ήρωες του πρέπει να έχουν θετικά χαρακτηριστικά
δεύτερο και τρίτο απόσπασμα του φυλλαδίου
πέρα από το θέμα και τους θετικούς ήρωες ένα ποίημα χρειάζεται και κάτι ακόμα για να μιλήσει στη γλώσσα του λαού αλλά αυτό θα το επισημάνουμε μετά την πρώτη ανάγνωση
Ανάγνωση του πρώτου αποσπάσματος (μόνο την αφήγηση από τον ποιητή)
? μηπως κάποιος κατάλαβε τι μπορεί να σημαίνει ερωτόκριτος;
κρίση=βάσανο στίχος 3
?το θέμα μας τελικά είναι ερωτικό;
?Με ποιους τρόπους θα προσπαθούσατε να πείσετε τον βασιλιά να δεχτεί το γάμο;
Διαβάζουμε τα λόγια του Πεζόστρατου
Επισημαίνουμε τα δικά του επιχειρήματα
στους παλιούς καιρούς τα πάντα ήταν καλύτερα και γι’ αυτό πρέπει να παίρνουμε παράδειγμα από το τι συνέβαινε τότε
τα υλικά πράγματα μεταβάλλονται
θα πρέπει να δίνουμε σημασία στις αρετές εκείνες οι οποίες δεν είναι πρόσκαιρες αλλά παραμένουν αμετάβλητες
Τονίζουμε στα παιδιά τη διαχρονικότητα των επιχειρημάτων
σήμερα ακόμα λέμε τη φράση «κάθε πέρυσι και καλύτερα»
στην αρχαία Ελλάδα ίσχυε το ρητό «μηδένα προ του τέλους μακάριζε»
θυμίζουμε την ιστορία του Κροίσου και του Σόλωνα
διαβάζουμε και το προοίμιο του Ερωτόκριτου από το φυλλάδιο(απόσπασμα 6)
? ποια περιμένουμε να είναι η απάντηση του Βασιλιά;
Διαβάζουμε το απόσπασμα και είναι σίγουρο ότι οι προσδοκίες των μαθητών θα επιβεβαιωθούν
Η απάντηση του βασιλιά
Οργή
Εξορία
Απειλές
Απομάκρυνση
Τονίζουμε τα διαχρονικά χαρακτηριστικά της εξουσίας
Υπεροψία
Σκληρότητα
Πίστη ότι μπορεί να κατευθύνει τα πάντα , ακόμα και τα συναισθήματα των υπηκόων της
? η ιστορία μήπως μας θυμίζει κάτι από τα προηγούμενα;
Θα θυμηθούμε τότε την Ερωφίλη και θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε κοινά στοιχεία των δύο έργων
Προσπάθεια εντοπισμού κοινών στοιχείων με την Ερωφίλη
Ο μύθος
Ο δεκαπεντασύλλαβος
Διαλεκτικές λέξεις
Ομοιοκαταληξία
Θέατρο- διαλογική μορφή ποιήματος
Τα ονόματα των πρωταγωνιστών
Επηρεασμένα από ιπποτικά μυθιστορήματα
Βρίσκουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε γα το έργο και τη διάδοση του Ερωτόκριτου
(Συγγραφέας, ιστορική περίοδος: βενετοκρατία λίγο πριν από την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους. Διαδόθηκε από τους κρητικούς πρόσφυγες στη Ζάκυνθο όπου τραγουδιόταν αλλά και κυκλοφορούσε ως λαϊκό ανάγνωσμα. Πρόκειται για ένα μεγάλο αφηγηματικό ποίημα 1000 περίπου στίχων)
Αφού λοιπόν αποτέλεσε ένα λαϊκό ανάγνωσμα θα πρέπει να είναι γραμμένο και στη γλώσσα που καταλαβαίνει ο λαός.
Διαβάζουμε το τέταρτο και ύστερα το πέμπτο και το έκτο απόσπασμα
? ποιο από τα δύο (5 και 6) σας άρεσε περισσότερο
?ποιο είναι πιο κοντά στο λαϊκό αίσθημα
?ποιο θα μπορούσε να μιλήσει στην καρδιά του λαού;
Αποκαλύπτουμε την ταυτότητα του τέταρτου αποσπάσματος
(μετάφραση από τον Διονύσιο Φωτεινό , η οποία έγινε πολύ δημοφιλής στους κύκλους των αριστοκρατών)
οι μαθητές καταλαβαίνουν έτσι πως μόνο όταν η μορφή με το περιεχόμενο συνταυτιστούν με την ευαισθησία του ποιητή μπορεί να έχουμε ένα άρτιο ποίημα. Και όταν αυτή η ευαισθησία συνταυτιστεί με την ευαισθησία του αναγνώστη τότε έχουμε και ένα επιτυχημένο έργο. Αν μάλιστα ο ποιητής πετύχει να χτυπήσει τις χορδές εκείνες με τις οποίες πάλλονται οι καρδίες όλων των ανθρώπων τότε το ποίημα γίνεται πια κλασσικό.
Ερωτήσεις
Με βάση τα λόγια του Πεζόστρατου να σχολιάσετε το έβδομο απόσπασμα
Να συγκρίνετε το απόσπασμα της «μάχης Αθηναίων και Βλάχων» με μια ομηρική μάχη
αποσπάσματα που δίνονται στα παιδια και χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία
Ερωτόκριτος
Ήταν για μένα η ίδια ψυχή με τον Διγενή και τον Μεγαλέξανδρο, ένας τρίδυμος αδερφός
Ήρχισε κι εμεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι
Κι επλήθαινε στην ομορφιά στη γνώση και στη χάρη
Εγίνηκε της ηλικιάς πάντοθες εγροικήθη
Πως για να το χουν θάμασμα στο κόσμο εγεννήθη
Ήτονε δεκοκτώ χρονώ, μα’ χε γερόντου γνώση
Οι λ΄γοι του ήσανε θροφή κι η ερμηνεία του βρώση
Και τα’ όνομα του νιούτσικου Ρωτόκριτον ελέγα
Ήτονς τς’ αρετής πηγή και τς’ αρχοντιάς η φλέγα
Απ’ ότι κάλλη έχει ο άθρωπος , τα λόγια ‘χουν τη χάρη
Να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει
Κι όπου κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο,
Κάνει και κλαίσιν και γελού τα μάτια των ανθρώπω
Εις την της Ελλάδος πρώτης θρυλουμένην εποχήν
Και του των Ελλήνων γένους ένδοξον υπεροχήν,
Ένας καθαρός εφάνη έρωτας επί της γης
Κι έμενεν εις τους ανθρώπους ανεξάλειπτος σφρααγίς…
Τσι περαζόμενους καιρούς , που οι Ελληνες ορίζα,
Κι όπου δεν είχε η πίστη ντως θεμέλιο μηδέ ρίζα,
Τότες μα αγάπη μπιστική στον κόσμο φανερώθη,
Κι εγράφη μέσα στην καρδιά κι ουδέ ποτέ τζη λιώθη.
Ερωτόκριτος
1. «Ήταν για μένα η ίδια ψυχή με τον Διγενή και τον Μεγαλέξανδρο, ένας τρίδυμος αδερφός»
Σεφέρης, δοκιμές Α, σελ.268
2. «Ήρχισε κι εμεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι
κι επλήθαινε στην ομορφιά στη γνώση και στη χάρη
εγίνηκε της ηλικιάς πάντοθες εγροικήθη
πως για να το χουν θάμασμα στο κόσμο εγεννήθη»
(Α, στιχ 57-60)
3. «Ήτονε δεκοκτώ χρονώ, μα’ χε γερόντου γνώση
οι λόγοι του ήσανε θροφή κι η ερμηνειά του βρώση
και τα’ όνομα του νιούτσικου Ρωτόκριτον ελέγα
ήτονε τς’ αρετής πηγή και τς’ αρχοντιάς η φλέγα»
(Α, στιχ. 79-82)
4. «Απ’ ότι κάλλη έχει ο άθρωπος , τα λόγια ‘χουν τη χάρη
να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει
κι όπου κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο,
κάνει και κλαίσιν και γελού τα μάτια των ανθρώπω»
(Α, στιχ.887-890)
5. «Εις την της Ελλάδος πρώτης θρυλουμένην εποχήν
και του των Ελλήνων γένους ένδοξον υπεροχήν,
ένας καθαρός εφάνη έρωτας επί της γης
κι έμενεν εις τους ανθρώπους ανεξάλειπτος σφρααγίς…»
6. «Τσι περαζόμενους καιρούς , που οι Ελληνες ορίζα,
κι όπου δεν είχε η πίστη ντως θεμέλιο μηδέ ρίζα,
τότες μια αγάπη μπιστική στον κόσμο φανερώθη,
κι εγράφη μέσα στην καρδιά κι ουδέ ποτέ τζη λιώθη.»
(Α, στιχ. 19-22)
7. «Του κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεναίνου
και του τροχού , που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου,
με του καιρού τα’ αλλάματα που αναπαημό δεν έχου,
μα στο καλό κι εις το κακό περιπατούν και τρέχου.»
(Α, στιχ. 1-4)
Σχέδιο μαθήματος
Στόχοι
Να επισημάνουμε την επιβίωση του Ερωτόκριτου στη λαϊκή και λογοτεχνική παράδοση της χώρας μας
Να εντοπίσουμε τα κοινά στοιχεία της κρητικής λογοτεχνικής αναγέννησης
Να αξιολογήσουμε τη σημασία της γλωσσικής μορφής του κειμένου
Να εντοπίσουμε τα βασικά θεματικά κέντρα του αποσπάσματος
Αφόρμηση
Ξεκινάμε από την εικόνα του βιβλίου : Ερωτόκριτος και Αρετούσα , πίνακας Γιάννη Τσαρούχη
? σε ποια εποχή μπορεί να αναφέρεται με βάση την ενδυμασία
?ποιον ήρωα μπορεί να θυμίζει ο Ερωτόκριτος
?αν σας έλεγα ότι το ποίημα είναι γραμμένο το 1645 και επηρεασμένο από τα ευρωπαϊκά ιπποτικά μυθιστορήματα πως θα ζωγραφίζατε τους δύο ήρωες
?γιατί ο Τσαρούχης προτίμησε μια τέτοια ενδυματολογική προσέγγιση
?το ποίημα έχει ερωτικό ή πολεμικό θέμα
?τι να σημαίνει το όνομα Ερωτόκριτος
με όλες αυτές τις ερωτήσεις , που μπορεί να μη γίνουν βέβαια και όλες, περιμένουμε ορισμένες απαντήσεις που και με την καθοδήγησή μας θα μας οδηγήσουν στα παρακάτω συμπεράσματα
το ποίημα γονιμοποιεί την ελληνική τέχνη ακόμα και σήμερα
ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα απέκτησαν ένα διαχρονικό χαρακτήρα στην ελληνική τέχνη αλλά και στη λαϊκή παράδοση
οι δύο τελευταίες ερωτήσεις έχουν ως στόχο να κρατήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών περιμένοντας να δουν την επαλήθευσή τους με την ανάγνωση
Λέμε στα παιδιά ορισμένα στοιχεία για τους ήρωες
? σε τι βοηθάει αυτό το εξωπραγματικό σκηνικό, τα μη πραγματικά και τυπικά ονόματα
οι ήρωες και τα προβλήματά τους, οι κάημοί τους γίνονται διαχρονικοί
διαβάζουμε το απόσπασμα 1 από το φυλλάδιο
γίνονται έτσι πιο εύκολα κτήμα του αναγνωστικού κοινού. Γι αυτό και οι ήρωες του πρέπει να έχουν θετικά χαρακτηριστικά
δεύτερο και τρίτο απόσπασμα του φυλλαδίου
πέρα από το θέμα και τους θετικούς ήρωες ένα ποίημα χρειάζεται και κάτι ακόμα για να μιλήσει στη γλώσσα του λαού αλλά αυτό θα το επισημάνουμε μετά την πρώτη ανάγνωση
Ανάγνωση του πρώτου αποσπάσματος (μόνο την αφήγηση από τον ποιητή)
? μηπως κάποιος κατάλαβε τι μπορεί να σημαίνει ερωτόκριτος;
κρίση=βάσανο στίχος 3
?το θέμα μας τελικά είναι ερωτικό;
?Με ποιους τρόπους θα προσπαθούσατε να πείσετε τον βασιλιά να δεχτεί το γάμο;
Διαβάζουμε τα λόγια του Πεζόστρατου
Επισημαίνουμε τα δικά του επιχειρήματα
στους παλιούς καιρούς τα πάντα ήταν καλύτερα και γι’ αυτό πρέπει να παίρνουμε παράδειγμα από το τι συνέβαινε τότε
τα υλικά πράγματα μεταβάλλονται
θα πρέπει να δίνουμε σημασία στις αρετές εκείνες οι οποίες δεν είναι πρόσκαιρες αλλά παραμένουν αμετάβλητες
Τονίζουμε στα παιδιά τη διαχρονικότητα των επιχειρημάτων
σήμερα ακόμα λέμε τη φράση «κάθε πέρυσι και καλύτερα»
στην αρχαία Ελλάδα ίσχυε το ρητό «μηδένα προ του τέλους μακάριζε»
θυμίζουμε την ιστορία του Κροίσου και του Σόλωνα
διαβάζουμε και το προοίμιο του Ερωτόκριτου από το φυλλάδιο(απόσπασμα 6)
? ποια περιμένουμε να είναι η απάντηση του Βασιλιά;
Διαβάζουμε το απόσπασμα και είναι σίγουρο ότι οι προσδοκίες των μαθητών θα επιβεβαιωθούν
Η απάντηση του βασιλιά
Οργή
Εξορία
Απειλές
Απομάκρυνση
Τονίζουμε τα διαχρονικά χαρακτηριστικά της εξουσίας
Υπεροψία
Σκληρότητα
Πίστη ότι μπορεί να κατευθύνει τα πάντα , ακόμα και τα συναισθήματα των υπηκόων της
? η ιστορία μήπως μας θυμίζει κάτι από τα προηγούμενα;
Θα θυμηθούμε τότε την Ερωφίλη και θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε κοινά στοιχεία των δύο έργων
Προσπάθεια εντοπισμού κοινών στοιχείων με την Ερωφίλη
Ο μύθος
Ο δεκαπεντασύλλαβος
Διαλεκτικές λέξεις
Ομοιοκαταληξία
Θέατρο- διαλογική μορφή ποιήματος
Τα ονόματα των πρωταγωνιστών
Επηρεασμένα από ιπποτικά μυθιστορήματα
Βρίσκουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε γα το έργο και τη διάδοση του Ερωτόκριτου
(Συγγραφέας, ιστορική περίοδος: βενετοκρατία λίγο πριν από την κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους. Διαδόθηκε από τους κρητικούς πρόσφυγες στη Ζάκυνθο όπου τραγουδιόταν αλλά και κυκλοφορούσε ως λαϊκό ανάγνωσμα. Πρόκειται για ένα μεγάλο αφηγηματικό ποίημα 1000 περίπου στίχων)
Αφού λοιπόν αποτέλεσε ένα λαϊκό ανάγνωσμα θα πρέπει να είναι γραμμένο και στη γλώσσα που καταλαβαίνει ο λαός.
Διαβάζουμε το τέταρτο και ύστερα το πέμπτο και το έκτο απόσπασμα
? ποιο από τα δύο (5 και 6) σας άρεσε περισσότερο
?ποιο είναι πιο κοντά στο λαϊκό αίσθημα
?ποιο θα μπορούσε να μιλήσει στην καρδιά του λαού;
Αποκαλύπτουμε την ταυτότητα του τέταρτου αποσπάσματος
(μετάφραση από τον Διονύσιο Φωτεινό , η οποία έγινε πολύ δημοφιλής στους κύκλους των αριστοκρατών)
οι μαθητές καταλαβαίνουν έτσι πως μόνο όταν η μορφή με το περιεχόμενο συνταυτιστούν με την ευαισθησία του ποιητή μπορεί να έχουμε ένα άρτιο ποίημα. Και όταν αυτή η ευαισθησία συνταυτιστεί με την ευαισθησία του αναγνώστη τότε έχουμε και ένα επιτυχημένο έργο. Αν μάλιστα ο ποιητής πετύχει να χτυπήσει τις χορδές εκείνες με τις οποίες πάλλονται οι καρδίες όλων των ανθρώπων τότε το ποίημα γίνεται πια κλασσικό.
Ερωτήσεις
Με βάση τα λόγια του Πεζόστρατου να σχολιάσετε το έβδομο απόσπασμα
Να συγκρίνετε το απόσπασμα της «μάχης Αθηναίων και Βλάχων» με μια ομηρική μάχη
αποσπάσματα που δίνονται στα παιδια και χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία
Ερωτόκριτος
Ήταν για μένα η ίδια ψυχή με τον Διγενή και τον Μεγαλέξανδρο, ένας τρίδυμος αδερφός
Ήρχισε κι εμεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι
Κι επλήθαινε στην ομορφιά στη γνώση και στη χάρη
Εγίνηκε της ηλικιάς πάντοθες εγροικήθη
Πως για να το χουν θάμασμα στο κόσμο εγεννήθη
Ήτονε δεκοκτώ χρονώ, μα’ χε γερόντου γνώση
Οι λ΄γοι του ήσανε θροφή κι η ερμηνεία του βρώση
Και τα’ όνομα του νιούτσικου Ρωτόκριτον ελέγα
Ήτονς τς’ αρετής πηγή και τς’ αρχοντιάς η φλέγα
Απ’ ότι κάλλη έχει ο άθρωπος , τα λόγια ‘χουν τη χάρη
Να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει
Κι όπου κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο,
Κάνει και κλαίσιν και γελού τα μάτια των ανθρώπω
Εις την της Ελλάδος πρώτης θρυλουμένην εποχήν
Και του των Ελλήνων γένους ένδοξον υπεροχήν,
Ένας καθαρός εφάνη έρωτας επί της γης
Κι έμενεν εις τους ανθρώπους ανεξάλειπτος σφρααγίς…
Τσι περαζόμενους καιρούς , που οι Ελληνες ορίζα,
Κι όπου δεν είχε η πίστη ντως θεμέλιο μηδέ ρίζα,
Τότες μα αγάπη μπιστική στον κόσμο φανερώθη,
Κι εγράφη μέσα στην καρδιά κι ουδέ ποτέ τζη λιώθη.
Ερωτόκριτος
1. «Ήταν για μένα η ίδια ψυχή με τον Διγενή και τον Μεγαλέξανδρο, ένας τρίδυμος αδερφός»
Σεφέρης, δοκιμές Α, σελ.268
2. «Ήρχισε κι εμεγάλωνε το δροσερό κλωνάρι
κι επλήθαινε στην ομορφιά στη γνώση και στη χάρη
εγίνηκε της ηλικιάς πάντοθες εγροικήθη
πως για να το χουν θάμασμα στο κόσμο εγεννήθη»
(Α, στιχ 57-60)
3. «Ήτονε δεκοκτώ χρονώ, μα’ χε γερόντου γνώση
οι λόγοι του ήσανε θροφή κι η ερμηνειά του βρώση
και τα’ όνομα του νιούτσικου Ρωτόκριτον ελέγα
ήτονε τς’ αρετής πηγή και τς’ αρχοντιάς η φλέγα»
(Α, στιχ. 79-82)
4. «Απ’ ότι κάλλη έχει ο άθρωπος , τα λόγια ‘χουν τη χάρη
να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει
κι όπου κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο,
κάνει και κλαίσιν και γελού τα μάτια των ανθρώπω»
(Α, στιχ.887-890)
5. «Εις την της Ελλάδος πρώτης θρυλουμένην εποχήν
και του των Ελλήνων γένους ένδοξον υπεροχήν,
ένας καθαρός εφάνη έρωτας επί της γης
κι έμενεν εις τους ανθρώπους ανεξάλειπτος σφρααγίς…»
6. «Τσι περαζόμενους καιρούς , που οι Ελληνες ορίζα,
κι όπου δεν είχε η πίστη ντως θεμέλιο μηδέ ρίζα,
τότες μια αγάπη μπιστική στον κόσμο φανερώθη,
κι εγράφη μέσα στην καρδιά κι ουδέ ποτέ τζη λιώθη.»
(Α, στιχ. 19-22)
7. «Του κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεναίνου
και του τροχού , που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου,
με του καιρού τα’ αλλάματα που αναπαημό δεν έχου,
μα στο καλό κι εις το κακό περιπατούν και τρέχου.»
(Α, στιχ. 1-4)
το γεφύρι της Άρτας
Του γεφυριού της Άρτας
Στόχοι: 1)να αναγνωρίσουν τα βασικά γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού και των παραλογών
2) να εντοπίσουν τους βασικούς εκφραστικούς τρόπους του τραγουδιού
3) να ανασυνθέσουν τις κοινωνικές αντιλήψεις – δοξασίες που εκφράζονται μέσα από το τραγούδι( κοινωνικό χρέος, αντιμετώπιση του αδυνάτου, οικογενειακές σχέσεις, εργασία)
4) να αναζητήσουν αναλογίες στη λογοτεχνία αλλά και στη σημερινή ζωή
5) να αντιδιαστείλουν τη μυθολογική ερμηνεία του κόσμου με την αναζήτηση των λογικών αιτιών.
Αφόρμηση: - θεμελείωση οικοδομής
- θυσία Ιφιγένειας
- τι σημαίνει η φράση : «νέο γεφύρι της Άρτας το νομαρχιακό νοσοκομείο»
ανάγνωση : αποδίδουμε ρόλους στους μαθητές ( 1-2 λεπτά να εντοπίσουν τα λόγια και να τα διαβάσουν)
1η δραστηριότητα ( ομάδες θρανίου) εξετάζοντας τα γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού που έχουν διδαχτεί στο προηγούμενο μάθημα, ζητούμε από τα παιδιά να τα ανακαλύψουν στο συγκεκριμένο τραγούδι. ( στον πίνακα ένα παιδί ή ο καθηγητής γράφει κάθε γνώρισμα και ένα παράδειγμα)
2η δραστηριότητα – σχετική με την πρώτη
εντοπίζουμε τους εκφραστικούς τρόπους και τους στόχους που εξυπηρετούν
επαναλήψεις => τραγούδι, μουσικότητα, εύπεπτο μήνυμα
υπερβολές=> έμφαση , πρόκληση ενδιαφέροντος
μεταφορές
περιπέτεια => δραματικότητα
διάλογος => ζωντάνια, ταύτιση
προσωποποίηση => παραστατικότητα
στην προσωποποίηση θα μείνουμε στο ρόλο του πουλιού- αγγελιοφόρου στα δημοτικά τραγούδια , θα διαβάσουμε ή θα δώσουμε σε φωτοτυπία παράλληλα χωρία
3η δραστηριότητα (περιεχόμενο)
εκφράζουμε συγκεκριμένες απορίες στους μαθητές για να ανακαλύψουν τα ιδεολογικά στοιχεία και να τα συγκρίνουν με τη δική τους εποχή
α) γιατί ο πρωτομάστορας δεν έσωσε τη γυναίκα του;
Θα εντοπίσουμε έτσι το δίλημμα ατομική ευτυχία- κοινωνική ευθύνη. Επίσης το χρέος των ηγετών απέναντι στο λαό τους.
Β) γιατί έπεφτε το γεφύρι; ( ποια εξήγηση έδωσαν ;)
Θα διακρίνουμε τότε την τάση των ανθρώπων απέναντι στις δυσκολίες να ψάχνουν να βρουν μια εξωανθρώπινη δύναμη που κατευθύνει τη μοίρα του κόσμου. Στα παραμύθια έχουμε στοιχειά και δράκους , στη θρησκεία έχουμε θεούς, στη καθημερινή ζωή έχουμε μάγια, μαύρες γάτες, εξιλαστήρια θύματα). Οι άνθρωποι αυτές τις δυνάμεις προσπαθούν να τις εξευμενίσουν. Θυσίες, ξόρκια. Αντίθετα δεν ψάχνουν να βρούν τη λογική εξήγηση. Πολλές φορές πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης και εξαπάτησης. (μάγοι , εξορκιστές, πολιτικές, αντιλήψεις που προβάλλουν εξιλαστήρια θύματα – υπεύθυνα για την κακοδαιμονία της χώρας)
Γ) γιατί μια γυναίκα ;
Στις πατριαρχικές κοινωνίες η γυναίκα έπαιρνε τη θέση του λάφυρου, της λείας. Παλιότερα ήταν και ανταλλακτικό προϊόν(ομηρική κοινωνία).
Επίσης πάντοτε ήταν σύμβολο της ομορφιάς, το πολυτιμότερο απόκτημα ενός άντρα.
Θα πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά ότι οι κοινωνικές συνθήκες είναι μεταβλητές, ότι τα πιστεύω μας δε στηρίζονται σε σταθερούς φυσικούς νόμους αλλά και πόσο βαθιά ριζωμένες είναι ορισμένες αντιλήψεις που δεν αλλάζουν παρά το πέρασμα των χρόνων
Δ) γιατί η κατάρα αλλάζει σε ευχή;
Στις παραδοσιακές κοινωνίες η οικογένεια και οι συγγενικές σχέσεις έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Για μια γυναίκα μάλιστα που δεν έχει παιδιά ο πιο κοντινός της συγγενής είναι ο αδερφός της . μπορούμε να παραλληλίσουμε αυτή τη σχέση με την Ιφιγένεια και τον Ορέστη.
Σύνθεση
Με το κείμενο ή την ιστορία της Ιφιγένειας ξαναφέρνουμε στο νου μας τους βασικούς άξονες του ποιήματος
Ασκήσεις
Παράλληλα κείμενα
Α) του νεκρού αδερφού. Να βρουν κοινούς εκφραστικούς τρόπους με το δικό μας τραγούδι
Β) Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Να βρουν το δίλημμα του Αγαμέμνονα και να το συγκρίνουν με αυτό του Πρωτομάστορα
Δραστηριότητα
Χρησιμοποιώντας δεκαπεντασύλλαβο να φτιάξετε το λιγότερο ένα τετράστιχο αλλάζοντας το τέλος του τραγουδιού
Στόχοι: 1)να αναγνωρίσουν τα βασικά γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού και των παραλογών
2) να εντοπίσουν τους βασικούς εκφραστικούς τρόπους του τραγουδιού
3) να ανασυνθέσουν τις κοινωνικές αντιλήψεις – δοξασίες που εκφράζονται μέσα από το τραγούδι( κοινωνικό χρέος, αντιμετώπιση του αδυνάτου, οικογενειακές σχέσεις, εργασία)
4) να αναζητήσουν αναλογίες στη λογοτεχνία αλλά και στη σημερινή ζωή
5) να αντιδιαστείλουν τη μυθολογική ερμηνεία του κόσμου με την αναζήτηση των λογικών αιτιών.
Αφόρμηση: - θεμελείωση οικοδομής
- θυσία Ιφιγένειας
- τι σημαίνει η φράση : «νέο γεφύρι της Άρτας το νομαρχιακό νοσοκομείο»
ανάγνωση : αποδίδουμε ρόλους στους μαθητές ( 1-2 λεπτά να εντοπίσουν τα λόγια και να τα διαβάσουν)
1η δραστηριότητα ( ομάδες θρανίου) εξετάζοντας τα γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού που έχουν διδαχτεί στο προηγούμενο μάθημα, ζητούμε από τα παιδιά να τα ανακαλύψουν στο συγκεκριμένο τραγούδι. ( στον πίνακα ένα παιδί ή ο καθηγητής γράφει κάθε γνώρισμα και ένα παράδειγμα)
2η δραστηριότητα – σχετική με την πρώτη
εντοπίζουμε τους εκφραστικούς τρόπους και τους στόχους που εξυπηρετούν
επαναλήψεις => τραγούδι, μουσικότητα, εύπεπτο μήνυμα
υπερβολές=> έμφαση , πρόκληση ενδιαφέροντος
μεταφορές
περιπέτεια => δραματικότητα
διάλογος => ζωντάνια, ταύτιση
προσωποποίηση => παραστατικότητα
στην προσωποποίηση θα μείνουμε στο ρόλο του πουλιού- αγγελιοφόρου στα δημοτικά τραγούδια , θα διαβάσουμε ή θα δώσουμε σε φωτοτυπία παράλληλα χωρία
3η δραστηριότητα (περιεχόμενο)
εκφράζουμε συγκεκριμένες απορίες στους μαθητές για να ανακαλύψουν τα ιδεολογικά στοιχεία και να τα συγκρίνουν με τη δική τους εποχή
α) γιατί ο πρωτομάστορας δεν έσωσε τη γυναίκα του;
Θα εντοπίσουμε έτσι το δίλημμα ατομική ευτυχία- κοινωνική ευθύνη. Επίσης το χρέος των ηγετών απέναντι στο λαό τους.
Β) γιατί έπεφτε το γεφύρι; ( ποια εξήγηση έδωσαν ;)
Θα διακρίνουμε τότε την τάση των ανθρώπων απέναντι στις δυσκολίες να ψάχνουν να βρουν μια εξωανθρώπινη δύναμη που κατευθύνει τη μοίρα του κόσμου. Στα παραμύθια έχουμε στοιχειά και δράκους , στη θρησκεία έχουμε θεούς, στη καθημερινή ζωή έχουμε μάγια, μαύρες γάτες, εξιλαστήρια θύματα). Οι άνθρωποι αυτές τις δυνάμεις προσπαθούν να τις εξευμενίσουν. Θυσίες, ξόρκια. Αντίθετα δεν ψάχνουν να βρούν τη λογική εξήγηση. Πολλές φορές πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης και εξαπάτησης. (μάγοι , εξορκιστές, πολιτικές, αντιλήψεις που προβάλλουν εξιλαστήρια θύματα – υπεύθυνα για την κακοδαιμονία της χώρας)
Γ) γιατί μια γυναίκα ;
Στις πατριαρχικές κοινωνίες η γυναίκα έπαιρνε τη θέση του λάφυρου, της λείας. Παλιότερα ήταν και ανταλλακτικό προϊόν(ομηρική κοινωνία).
Επίσης πάντοτε ήταν σύμβολο της ομορφιάς, το πολυτιμότερο απόκτημα ενός άντρα.
Θα πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά ότι οι κοινωνικές συνθήκες είναι μεταβλητές, ότι τα πιστεύω μας δε στηρίζονται σε σταθερούς φυσικούς νόμους αλλά και πόσο βαθιά ριζωμένες είναι ορισμένες αντιλήψεις που δεν αλλάζουν παρά το πέρασμα των χρόνων
Δ) γιατί η κατάρα αλλάζει σε ευχή;
Στις παραδοσιακές κοινωνίες η οικογένεια και οι συγγενικές σχέσεις έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Για μια γυναίκα μάλιστα που δεν έχει παιδιά ο πιο κοντινός της συγγενής είναι ο αδερφός της . μπορούμε να παραλληλίσουμε αυτή τη σχέση με την Ιφιγένεια και τον Ορέστη.
Σύνθεση
Με το κείμενο ή την ιστορία της Ιφιγένειας ξαναφέρνουμε στο νου μας τους βασικούς άξονες του ποιήματος
Ασκήσεις
Παράλληλα κείμενα
Α) του νεκρού αδερφού. Να βρουν κοινούς εκφραστικούς τρόπους με το δικό μας τραγούδι
Β) Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Να βρουν το δίλημμα του Αγαμέμνονα και να το συγκρίνουν με αυτό του Πρωτομάστορα
Δραστηριότητα
Χρησιμοποιώντας δεκαπεντασύλλαβο να φτιάξετε το λιγότερο ένα τετράστιχο αλλάζοντας το τέλος του τραγουδιού
Tuesday, May 22, 2007
τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη
η διδασκαλία βασίζεται στο απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη που βρίσκεται στο σχολικό βιβλίο της τρίτης γυμνασίου. έχουμε κατασκευάσει μια φανταστική συνέντευξη του στρατηγού , στην οποία υπάρχυν μόνο οι ερωτήσεις. τα παιδιά με την καθοδήγησή μας θα διαβάζουν αποσπάσματα και παίρνοντας τη θέση του Μακρυγιάννη θα συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας που θα τους δοθεί.
στόχοι
να καλλιεργηθεί η κριτική ικανότητα των παιδιών, καθώς μόνοι τους αυτοί θα δίνουν τις απαντήσεις του Μακρυγιάννη
να δουλέψουμε πάνω και στη δημιουργικότητα των μαθητών αφού θα τους ζητήσουμε να φτιάξουν μια ανάλογη συνέντευξη με έναν άλλο δημιουργό με βάση τα κείμενά του και την ζωή του.
να εντοπίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της συγγραφής του Μακρυγιάννη
να συζητήσουμε πάνω στις αξίες και τα ιδανικά του στρατηγού
σχέδιο συνέντευξης με τον στρατηγό Μακρυγιάννη
Σχολική εφημερίς
7 Νοεμβρίου 1856
φως στα πρόσωπα
από τ…. μαθ……………
δευτέρα απόγευμα έρχεται στο γραφείο μου
με την αλληλογραφία ένας τεράστιος φάκε-
λος. Μέσα ένα χειρόγραφο κείμενο. Ο όγκος
του και ο γραφικός του χαρακτήρας μάλλον
δεν ήταν και ότι δελεαστικότερο ούτε για να
το φυλλομετρήσεις. Το όνομα του συγγραφέα
όμως δεν επέτρεπε καμία καθυστέρηση. Μπρο-
στα μου είχα τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού
Γιάννη Μακρυγιάννη! Έμεινα όλο το βράδυ ξάγρυπνος
και την άλλη μέρα ήμουν έτοιμος με τις σημειώσεις
μου για την πρώτη συνέντευξη του συγγραφέα πια
Μακρυγιάννη. Ο άνθρωπος- ζωντανή ιστορία της
επαναστάσεως ανοίγει επιτέλους τα χαρτιά του. Ή
καλύτερα , την καρδιά του!
Ερ.: συγχωρέστε με για την εμφανή κούραση, αλλά όλο το βράδυ διάβαζα το έργο σας. Είμαι εντυπωσιασμένος! Και βέβαια από τώρα θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες του εκδότη μου για την άδεια να εκδοθούν αποσπάσματα του έργου σας από την εφημερίδα σας.
Γ.Μ. : Με χαρά και εγώ περιμένω να φτάσουν τα λόγια μου σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Αυτοί θα πάρουν τις τύχες του τόπου στα χέρια τους, και γι’ αυτό πρέπει να γνωρίζουν…
Ερ.: πότε αρχίσατε να γράφετε και πότε τελειώσατε τη συγγραφή;
Γ.Μ.: …………………………………………………………………………………..
Ερ.:Πώς μάθατε γράμματα αφού όπως λέτε δεν είχατε πάει μικρός στο σχολείο;
Γ.Μ.: ……………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
ερ.: Αλήθεια, πόσο καιρό σας πήρε να μάθετε «γράμματα»;
Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….
Ερ.: με λίγα λόγια, τι θα διαβάσει κάποιος στο χειρόγραφό σας;
Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
Ερ.: επομένως θα μας μιλήσετε για γεγονότα στα οποία είσαστε αυτόπτης μάρτυρας
Γ.Μ.:……………..
Ερ.: τα καταγράφατε τη στιγμή που συνέβαιναν ;
Γ.Μ. : …………………………………………………………………………………
Ερ.: άρα δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ημερολόγιο αλλά για μια καταγραφή των «απομνημονευμάτων» σας. Ξέρετε , έχω μια ένσταση, ως προς τα απομνημονεύματα. Ο συντάκτης τους επειδή μετέχει στα γεγονότα δεν μας δίνει μια σφαιρική εικόνα των πραγμάτων και συνήθως εξαίρει τη προσωπική του συμμετοχή , και επιπλέον δεν μπορεί να ξεφύγει από τις προσωπικές έριδες που συνεπάγεται η συμμετοχή στα κοινά. Εσάς γιατί ο αναγνώστης πρέπει να σας πιστέψει;
Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ερ.: πολλοί ακόμα θα σταθούν στην έλλειψη μόρφωσης. Τι έχετε να τους πείτε;
Ο Αλέξανδρος Σούτσος ήδη δήλωσε « ουδ’ εγώ γνωρίζω να στρέφω την σπάθην, ουδ’ αυτός την γλώσσαν»
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: θα περιμένουμε και αποκαλύψεις ή θα μείνετε σε γενικές αναφορές για «δυνατούς» και «προκομένους»; Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι δυνατοί που εκμεταλλεύονται τα δίκαια των αδυνάτων;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ερ.: με αυτά που μου λέτε , στρατηγέ μου , ο μόνος τίμιος είσαστε εσείς. Μήπως πίσω από όλα αυτά κρύβονται πάθη και αντιπαλότητες και όχι η αλήθεια;
Γ.Μ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ερ.: τι σημαίνει η φράση «εγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνή»; Έχει σχέση και με τον τρόπο γραφής;
Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: πράγματι διαβάζοντας το κείμενο μου έκανε εντύπωση η έλλειψη περίτεχνων εκφράσεων, οι μικρές προτάσεις, ο ευθύς λόγος, ο καθημερινός λόγος, η χρήση της ομιλούσας γλώσσας, διαλεκτικής πολλές φορές, - έμαθα τα ρουμελιώτικα μαζί σας-. Είναι ένα ζωντανό κείμενο από έναν άνθρωπο που έζησε και γνώρισε στο κορμί του τα πάθη της πατρίδας μας. Το κείμενο και η ζωή σας μας δίνει ένα μάθημα για το τι πραγματικά είναι μόρφωση. Ο πατέρας μου έλεγε ότι τα γράμματα δεν τα μαθαίνεις στο πανεπιστήμιο. Συμφωνείτε μαζί του;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: τελειώνοντας, πέστε μας, ποιο ήταν το βασικό κίνητρο που σας έκανε να μάθετε γράμματα και να γράψετε τα απομνημονεύματα σας;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ερ.: σας ευχαριστώ πολύ που δεχτήκατε να μιλήσουμε!
ερωτήσεις
Ο Μακρυγιάννης είναι ειλικρινής αλλά όχι αντικειμενικός, αυθόρμητος αλλά όχι πάντοτε αξιόπιστος, ακέραιος αλλά όχι ανεπηρέαστος. Υπάρχει παρρησία και αρετή αλλά συχνά όχι φερεγγυότητα. Δίνει παραστατικά την ατμόσφαιρα αλλά όχι το ακριβές περίγραμμα, προσφέρει μια εκδοχή του γεγονότος, με τη δική του όραση, αλλά όχι το αυθεντικό γεγονός. Ούτε το βάθος ούτε τις προεκτάσεις. Μερικές φορές, ότι απομένει είναι ο αντικατοπτρισμός, ο απόηχος. Πιο ευσταθείς μαρτυρίες είναι εκείνες που αναφέρονται σε προσωπικά βιώματα, σε λεπτομέρειες. Αλλά και σ΄ αυτές τις περιπτώσεις η νηφαλιότητα συνήθως απουσιάζει. Ο Μακρυγιάννης γράφει μαχόμενος και δημηγορώντας.
Μ.Αλεξανδρόπουλος
Αν ο Μακρυγιάννης μάθαινε γράμματα την εποχή εκείνη, πολύ φοβούμαι πως θα έπρεπε να απαρνηθεί τον εαυτό του, γιατί την παιδεία την κρατούσαν στα χέρια τους οι «τροπαιούχοι του άδειου λόγου», καθώς είπε ο ποιητής, που δεν έλειψαν ακόμη. Δεν επαινώ τον Μακρυγιάννη γιατί δεν έμαθε γράμματα, αλλά δοξάζω τον πανάγαθο Θεό που δεν του έδωσε τα μέσα να τα μάθει. Γιατί αν είχε πάει σε δάσκαλο, θα είχαμε ίσως πολλές φορές τον όγκο των Απομνημονευμάτων σε μια γλώσσα όλο κουδουνίσματα και κορδακισμούς, θα είχαμε ίσως περισσότερες πληροφορίες για τα ιστορικά των χρόνων εκείνων, θα είχαμε ίσως ένα Σούτσο της πεζογραφίας, αλλά αυτή την αστέρευτη πηγή ζωής, που είναι το βιβλίο του Μακρυγιάννη, δε θα την είχαμε. Και θα ήταν μεγάλο κρίμα. Γιατί έτσι όπως μας φανερώνεται ο Μακρυγιάννης, βλέπουμε ολοκάθαρα πως αν ήταν αγράμματος, δεν ήταν διόλου ένας ορεσίβιος ακαλλιέργητος βάρβαρος. Ήταν ακριβώς το εναντίον: ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του, είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία, κατατρεγμένη και πάντα ζωντανή, αγνοημένη και πάντα παρούσα - είναι το κοινό χτήμα της μεγάλης λαϊκής παράδοσης του Γένους. Είναι η υπόσταση, ακριβώς, αυτού του πολιτισμού, αυτής της διαμορφωμένης ενέργειας, που έπλασε τους ανθρώπους και το λαό που αποφάσισε να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει στα ΄21.
Γ.Σεφέρης
Σχολιάστε τις παραπάνω απόψεις με βάση την εισαγωγή των απομνημονευμάτων
στόχοι
να καλλιεργηθεί η κριτική ικανότητα των παιδιών, καθώς μόνοι τους αυτοί θα δίνουν τις απαντήσεις του Μακρυγιάννη
να δουλέψουμε πάνω και στη δημιουργικότητα των μαθητών αφού θα τους ζητήσουμε να φτιάξουν μια ανάλογη συνέντευξη με έναν άλλο δημιουργό με βάση τα κείμενά του και την ζωή του.
να εντοπίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της συγγραφής του Μακρυγιάννη
να συζητήσουμε πάνω στις αξίες και τα ιδανικά του στρατηγού
σχέδιο συνέντευξης με τον στρατηγό Μακρυγιάννη
Σχολική εφημερίς
7 Νοεμβρίου 1856
φως στα πρόσωπα
από τ…. μαθ……………
δευτέρα απόγευμα έρχεται στο γραφείο μου
με την αλληλογραφία ένας τεράστιος φάκε-
λος. Μέσα ένα χειρόγραφο κείμενο. Ο όγκος
του και ο γραφικός του χαρακτήρας μάλλον
δεν ήταν και ότι δελεαστικότερο ούτε για να
το φυλλομετρήσεις. Το όνομα του συγγραφέα
όμως δεν επέτρεπε καμία καθυστέρηση. Μπρο-
στα μου είχα τα «Απομνημονεύματα» του Στρατηγού
Γιάννη Μακρυγιάννη! Έμεινα όλο το βράδυ ξάγρυπνος
και την άλλη μέρα ήμουν έτοιμος με τις σημειώσεις
μου για την πρώτη συνέντευξη του συγγραφέα πια
Μακρυγιάννη. Ο άνθρωπος- ζωντανή ιστορία της
επαναστάσεως ανοίγει επιτέλους τα χαρτιά του. Ή
καλύτερα , την καρδιά του!
Ερ.: συγχωρέστε με για την εμφανή κούραση, αλλά όλο το βράδυ διάβαζα το έργο σας. Είμαι εντυπωσιασμένος! Και βέβαια από τώρα θέλω να εκφράσω τις ευχαριστίες του εκδότη μου για την άδεια να εκδοθούν αποσπάσματα του έργου σας από την εφημερίδα σας.
Γ.Μ. : Με χαρά και εγώ περιμένω να φτάσουν τα λόγια μου σε όσο το δυνατόν περισσότερους νέους. Αυτοί θα πάρουν τις τύχες του τόπου στα χέρια τους, και γι’ αυτό πρέπει να γνωρίζουν…
Ερ.: πότε αρχίσατε να γράφετε και πότε τελειώσατε τη συγγραφή;
Γ.Μ.: …………………………………………………………………………………..
Ερ.:Πώς μάθατε γράμματα αφού όπως λέτε δεν είχατε πάει μικρός στο σχολείο;
Γ.Μ.: ……………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
ερ.: Αλήθεια, πόσο καιρό σας πήρε να μάθετε «γράμματα»;
Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….
Ερ.: με λίγα λόγια, τι θα διαβάσει κάποιος στο χειρόγραφό σας;
Γ.Μ.: ………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
Ερ.: επομένως θα μας μιλήσετε για γεγονότα στα οποία είσαστε αυτόπτης μάρτυρας
Γ.Μ.:……………..
Ερ.: τα καταγράφατε τη στιγμή που συνέβαιναν ;
Γ.Μ. : …………………………………………………………………………………
Ερ.: άρα δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ημερολόγιο αλλά για μια καταγραφή των «απομνημονευμάτων» σας. Ξέρετε , έχω μια ένσταση, ως προς τα απομνημονεύματα. Ο συντάκτης τους επειδή μετέχει στα γεγονότα δεν μας δίνει μια σφαιρική εικόνα των πραγμάτων και συνήθως εξαίρει τη προσωπική του συμμετοχή , και επιπλέον δεν μπορεί να ξεφύγει από τις προσωπικές έριδες που συνεπάγεται η συμμετοχή στα κοινά. Εσάς γιατί ο αναγνώστης πρέπει να σας πιστέψει;
Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ερ.: πολλοί ακόμα θα σταθούν στην έλλειψη μόρφωσης. Τι έχετε να τους πείτε;
Ο Αλέξανδρος Σούτσος ήδη δήλωσε « ουδ’ εγώ γνωρίζω να στρέφω την σπάθην, ουδ’ αυτός την γλώσσαν»
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: θα περιμένουμε και αποκαλύψεις ή θα μείνετε σε γενικές αναφορές για «δυνατούς» και «προκομένους»; Ποιοι είναι τέλος πάντων αυτοί οι δυνατοί που εκμεταλλεύονται τα δίκαια των αδυνάτων;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ερ.: με αυτά που μου λέτε , στρατηγέ μου , ο μόνος τίμιος είσαστε εσείς. Μήπως πίσω από όλα αυτά κρύβονται πάθη και αντιπαλότητες και όχι η αλήθεια;
Γ.Μ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ερ.: τι σημαίνει η φράση «εγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνή»; Έχει σχέση και με τον τρόπο γραφής;
Γ.Μ.:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: πράγματι διαβάζοντας το κείμενο μου έκανε εντύπωση η έλλειψη περίτεχνων εκφράσεων, οι μικρές προτάσεις, ο ευθύς λόγος, ο καθημερινός λόγος, η χρήση της ομιλούσας γλώσσας, διαλεκτικής πολλές φορές, - έμαθα τα ρουμελιώτικα μαζί σας-. Είναι ένα ζωντανό κείμενο από έναν άνθρωπο που έζησε και γνώρισε στο κορμί του τα πάθη της πατρίδας μας. Το κείμενο και η ζωή σας μας δίνει ένα μάθημα για το τι πραγματικά είναι μόρφωση. Ο πατέρας μου έλεγε ότι τα γράμματα δεν τα μαθαίνεις στο πανεπιστήμιο. Συμφωνείτε μαζί του;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερ.: τελειώνοντας, πέστε μας, ποιο ήταν το βασικό κίνητρο που σας έκανε να μάθετε γράμματα και να γράψετε τα απομνημονεύματα σας;
Γ.Μ.:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ερ.: σας ευχαριστώ πολύ που δεχτήκατε να μιλήσουμε!
ερωτήσεις
Ο Μακρυγιάννης είναι ειλικρινής αλλά όχι αντικειμενικός, αυθόρμητος αλλά όχι πάντοτε αξιόπιστος, ακέραιος αλλά όχι ανεπηρέαστος. Υπάρχει παρρησία και αρετή αλλά συχνά όχι φερεγγυότητα. Δίνει παραστατικά την ατμόσφαιρα αλλά όχι το ακριβές περίγραμμα, προσφέρει μια εκδοχή του γεγονότος, με τη δική του όραση, αλλά όχι το αυθεντικό γεγονός. Ούτε το βάθος ούτε τις προεκτάσεις. Μερικές φορές, ότι απομένει είναι ο αντικατοπτρισμός, ο απόηχος. Πιο ευσταθείς μαρτυρίες είναι εκείνες που αναφέρονται σε προσωπικά βιώματα, σε λεπτομέρειες. Αλλά και σ΄ αυτές τις περιπτώσεις η νηφαλιότητα συνήθως απουσιάζει. Ο Μακρυγιάννης γράφει μαχόμενος και δημηγορώντας.
Μ.Αλεξανδρόπουλος
Αν ο Μακρυγιάννης μάθαινε γράμματα την εποχή εκείνη, πολύ φοβούμαι πως θα έπρεπε να απαρνηθεί τον εαυτό του, γιατί την παιδεία την κρατούσαν στα χέρια τους οι «τροπαιούχοι του άδειου λόγου», καθώς είπε ο ποιητής, που δεν έλειψαν ακόμη. Δεν επαινώ τον Μακρυγιάννη γιατί δεν έμαθε γράμματα, αλλά δοξάζω τον πανάγαθο Θεό που δεν του έδωσε τα μέσα να τα μάθει. Γιατί αν είχε πάει σε δάσκαλο, θα είχαμε ίσως πολλές φορές τον όγκο των Απομνημονευμάτων σε μια γλώσσα όλο κουδουνίσματα και κορδακισμούς, θα είχαμε ίσως περισσότερες πληροφορίες για τα ιστορικά των χρόνων εκείνων, θα είχαμε ίσως ένα Σούτσο της πεζογραφίας, αλλά αυτή την αστέρευτη πηγή ζωής, που είναι το βιβλίο του Μακρυγιάννη, δε θα την είχαμε. Και θα ήταν μεγάλο κρίμα. Γιατί έτσι όπως μας φανερώνεται ο Μακρυγιάννης, βλέπουμε ολοκάθαρα πως αν ήταν αγράμματος, δεν ήταν διόλου ένας ορεσίβιος ακαλλιέργητος βάρβαρος. Ήταν ακριβώς το εναντίον: ήταν μια από τις πιο μορφωμένες ψυχές του ελληνισμού. Και η μόρφωση, η παιδεία που δηλώνει ο Μακρυγιάννης, δεν είναι κάτι ξέχωρο ή αποσπασματικά δικό του, είναι το κοινό χτήμα, η ψυχική περιουσία μιας φυλής, παραδομένη για αιώνες και χιλιετίες, από γενιά σε γενιά, από ευαισθησία σε ευαισθησία, κατατρεγμένη και πάντα ζωντανή, αγνοημένη και πάντα παρούσα - είναι το κοινό χτήμα της μεγάλης λαϊκής παράδοσης του Γένους. Είναι η υπόσταση, ακριβώς, αυτού του πολιτισμού, αυτής της διαμορφωμένης ενέργειας, που έπλασε τους ανθρώπους και το λαό που αποφάσισε να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει στα ΄21.
Γ.Σεφέρης
Σχολιάστε τις παραπάνω απόψεις με βάση την εισαγωγή των απομνημονευμάτων
o στρατιώτης ποιητής
Το κείμενο του μαθήματος προέρχεται από τη ποιητική συλλογή του Μίλτου Σαχτούρη «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο». Το ποίημα «ο Στρατιώτης ποιητής» διδάσκεται στη τρίτη Λυκείου.
Η διδακτική προσέγγιση μας στηρίζεται στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο, η οποία για να έχει αποτελέσματα θα πρέπει να έχει δουλευτεί αρκετά από τον εκπαιδευτικό ο οποίος θα πρέπει από κοινού με τους μαθητές να καθορίσει τον τρόπο λειτουργίας των ομάδων. (διαμόρφωση ενός συμβολαίου δράσης των ομάδων). Ακόμα θα δώσουμε βάση στην κριτική σκέψη και στη δημιουργικότητα των παιδιών ενώ θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ορισμένες διακειμενικές και διαθεματικές αναφορές χρησιμοποιώντας ζωγραφικούς πίνακες
Στόχοι
1) να αναλογιστούν δημιουργικά πάνω στις τεχνικές του ποιήματος
2) να αναζητήσουν τη ψυχολογική κατάσταση που γέννησε το ποίημα
3) να αναγνωρίσουν τα βασικά γνωρίσματα της μεταπολεμικής ποίησης μέσα από τα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη
1η αναζήτηση
διαβάζουμε το ποίημα από τη φωτοτυπία χωρίς τον τίτλο και ζητάμε από τα παιδιά να δώσουν ένα δικό τους τίτλο στο ποίημα
Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλη ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στον φόβο
πέρασε η ζωή μου
Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα
καρφώνω
δεν περιμένουμε να βρουν τα παιδιά τον τίτλο αλλά να προσπαθήσουν να συμπυκνώσουν τη συγκινησιακή φόρτιση του ποιήματος
όταν τους δίνουμε τον τίτλο τότε μπορούμε να ψάξουμε να βρούμε τι οδήγησε τον ποιητή να κάνει αυτήν την επιλογή. Το ίδιο θα έχουμε κάνει και για τις επιλογές των παιδιών
sακόμα μια ερώτηση μπορεί να είναι: γιατί «ο στρατιώτης ποιητής» και όχι « ο ποιητής στρατιώτης»
έχουμε κρατήσει τις υποθέσεις των παιδιών
(έχουμε έναν ποιητή που έχει αναλάβει το έργο του στρατιώτη και μάλιστα το άχαρο και φρικτό χρέος να καρφώνει σταυρούς στα μνήματα των συντρόφων του – αλλά γιατί όχι τότε ο νεκρθάφτης ποιητής)
( μπορεί ο στρατιώτης να εννοεί τον στρατευμένο ποιητή : αυτός που έχει στρατευτεί σε μιαν ιδέα , επομένως ένας τέτοιος ποιητής δε γράφει ποιήματα;)
(έχουμε έναν στρατιώτη με ποιητικές ανησυχίες;)
2η αναζήτηση
ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν πάλι το ποίημα χωρίς επαναλήψεις
sποια η διαφορά των δύο ποιημάτων
οι επαναλήψεις χρησιμοποιούνται για να υπογραμμίσουν , να μεταφέρουν την αγωνία του ποιητή, εικονικά να μας δώσουν μια σκηνή καταδίωξης, ή μια σκηνή ανάκρισης, και γενικά να μας κάνουν αισθητό το φόβο. Είναι σίγουρο ότι θα γίνει εμφανές στα παιδιά ότι χωρίς τις επαναλήψεις δε θα τα είχε καταφέρει ο ποιητής.
3η αναζήτηση
ίσως από τις προηγούμενες προσπάθειες των παιδιών να αφαιρέσουν τις επαναλήψεις να φάνηκε ότι πέρα από τις γλωσσικές επαναλήψεις υπάρχουν και νοηματικές επαναλήψεις π.χ. πέρασε η ζωή μου κύλησε η ζωή μου
ανατρίχιαζα έτρεμα
ζητάμε απ’ τα παιδιά να γράψουν το ποίημα χωρίς καμία επανάληψη, να δούμε τελικά τι μένει
δεν έχω γράψει ποιήματα
γιατί φοβόμουν
μόνο σταυρούς στα μνήματα καρφώνω
αυτό είναι τελικά το ποίημά μας. Μόνο που τελικά καταλαβαίνουμε ότι αυτός δεν είναι ποιητικός λόγος, δε μεταφέρει συγκινήσεις αλλά πληροφορίες αν εξαιρέσουμε βέβαια την αληγορική εικόνα του καρφώματος σταυρών.
4η αναζήτηση
ας δούμε τώρα και το νόημα των στίχων
«δεν έχω γράψει ποιήματα» μα αυτός που μιλάει είναι ποιητής! Και τώρα μόλις μας δίνει ένα ποίημα
γιατί ένας ποιητής να αρνείται την προηγούμενη ποιητική παραγωγή του
αν υποθέσουμε ότι βλέπουμε μια σκηνή ανάκρισης και η ποίηση είναι καταδικαστέα πράξη τότε ο ποιητής μας φοβάται και προσπαθεί να γλυτώσει αρνούμενος το έργο του (κάτι σαν στον απόστολο Πέτρο!)
ναι αλλά τα ποιήματα του υπάρχουν όπως υπάρχει και αυτό που βρίσκεται μπροστά μας. Επομένως αν αυτά που γράφει δεν είναι ποιήματα τότε τι είναι;
η απάντηση από το ποίημα : σταυροί σε μνήματα
δίνουμε στα παιδιά το παρακάτω ποίημα του Μ.Αναγνωστάκη
Προδίδετε πάλι την Ποίηση , θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε ως μέσον , υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
Εν πλήρει γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε μ
Με το παράδειγμά σας στους νεώτερους
…..
ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι , θα πεις.
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος
( επομένως μπορούμε να δούμε μέσα από τα δύο ποιήματα ότι το καρφώνω είναι συνώνυμο του γράφω ( άλλη μια σημασία ίσως των επαναλήψεων : ο επαναλαμβανόμενος ήχος του καρφώματος)
5η αναζήτηση
γιατί ο ποιητής μας να βλέπει την ποίηση σαν κάρφωμα σταυρών σε μνήματα και εξαιτίας αυτής της στάσης να αρνείται την ποιητική του παραγωγή
τα παράλληλα χωρία που θα δώσουμε στα παιδιά αποτελούν το γνωστό διάλογο Εγγονόπουλου – Αναγνωστάκη
Ποίηση 1948 Στον Νίκο Ε…. 1949
τούτη η εποχή Φίλοι
του εμφυλίου σπαραγμού Που φεύγουν
δεν είναι εποχή Που χάνονται μια μέρα
για ποίηση Φωνές
κι άλλα παρόμοια Τη νύχτα
σαν πάει κάτι Μακρινές φωνές
να Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
γραφεί Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
είναι Ερείπια
ως αν Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες
να γράφονταν
από την άλλη μεριά Εφιάλτες
αγγελτηρίων Στα σιδερένια κρεβάτια
θανάτου Όταν το φως λιγοστεύει
γι’ αυτό και Τα ξημερώματα
τα ποιήματά μου
είν’ τόσο πικραμένα (Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;)
(και πότε – άλλωστε – δεν ήσαν;)
κι’ είναι,
–προ πάντων-
και
τόσο
λίγα
οι καρφωμένοι σταυροί λοιπόν μπορούμε να τους αντιστοιχίσουμε με τα αγγελτήρια θανάτου του Εγγονόπουλου. Και το εμπόδιο της ποίησης μπορούμε να το αναγνωρίσουμε στον θάνατο. Όμως και οι τρεις ποιητές γράφουν ποιήματα. Συνεχίζουν και γράφουν έστω και λίγα γιατί αν δεν μιλήσει για τον θάνατο γα τους χαμένους φίλου, για τους εφιάλτες, για το φόβο οι ποιητές ποιος θα μιλήσει; Μην τους κατηγορούμε λοιπόν ότι γράφουν ποιήματα που μοιάζουν με μνήματα αφού η εποχή τους δεν μπορεί να γεννήσει άλλα ποιήματα αν οι ποιητές θέλουν να κρατήσουν την ανθρωπιά τους και την αξιοπρέπειά τους μπροστά στην αδικία και το θάνατο , κι αν παραμένουν οι αυθεντικοί φορείς των συναισθημάτων του λαού και της εποχής τους.
σύνθεση
αν ο Σαχτούρης καταγράφει τα όνειρά του τι όνειρα βλέπει;
ο κόσμος του λοιπόν είναι εφιαλτικός, παραμορφωμένος, τεμαχισμένος ο κόσμος του είναι η γκουέρνικα του Πικάσσο (εδώ μπορεί να δοθεί στα παιδιά ο γνωστός πίνακας του Ισπανού ζωγράφου)
ερωτήσεις
με στοιχεία του ποιήματος να επαληθεύσετε τους χαρακτηρισμούς για τη δεύτερη μεταπολεμική γενιά και τον Μίλτο Σαχτούρη του Αλέξη Αργυρίου
« δεν τραγουδά με υψηλό φρόνημα. Μονολογεί μέσα σε μια ερειπωμένη πολιτεία. Δεν αντιμετωπίζει τα γεγονότα τα υφίσταται. Βαθύτατο πένθος τη περισφίγγει. Ελπίδες δεν έχει. Τις θεωρεί πολυτέλεια. Απέβαλε ένα ένα όλα τα ιδανικά που θα την εφλόγιζαν. Μορφάζει από απελπισία και γιατί όχι από γνώση. Μέσα σ’ έναν κόσμο εχθρικό, κατακτά oλοένα και περισσότερο το προσωπικό της πεδίο· τη μοναξιά της. Και δέχεται σαν δώρο των θεών την τραγική της μοίρα. Δεν λιποτάκτησε· έζησε ίσα- ίσα στο κέντρο του πανικού»
«ο λόγος του , γυμνός από επισημότητες, διαθέτει μια σπάνια λειτουργικότητα. Η λιτότητα των εκφραστικών του μέσων δεν εμποδίζει να αποδοθούν βαθύτατες καταστάσεις. …. Ζούμε μαζί με τον ποιητή σε μια εφιαλτική σφαίρα.»
φωτοτυπία που δίνουμε στα παιδιά
…………………………
Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλη ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στον φόβο
πέρασε η ζωή μου
Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα
καρφώνω
Προδίδετε πάλι την Ποίηση , θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε ως μέσον , υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
Εν πλήρει γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε μ
Με το παράδειγμά σας στους νεώτερους
…..
ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι , θα πεις.
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος
Εγγονόπουλου – Αναγνωστάκη
Ποίηση 1948 Στον Νίκο Ε…. 1949
τούτη η εποχή Φίλοι
του εμφυλίου σπαραγμού Που φεύγουν
δεν είναι εποχή Που χάνονται μια μέρα
για ποίηση Φωνές
κι άλλα παρόμοια Τη νύχτα
σαν πάει κάτι Μακρινές φωνές
να Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
γραφεί Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
είναι Ερείπια
ως αν Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες
να γράφονταν
από την άλλη μεριά Εφιάλτες
αγγελτηρίων Στα σιδερένια κρεβάτια
θανάτου Όταν το φως λιγοστεύει
γι’ αυτό και Τα ξημερώματα
τα ποιήματά μου
είν’ τόσο πικραμένα (Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;)
(και πότε – άλλωστε – δεν ήσαν;)
κι’ είναι,
–προ πάντων-
και
τόσο
« δεν τραγουδά με υψηλό φρόνημα. Μονολογεί μέσα σε μια ερειπωμένη πολιτεία. Δεν αντιμετωπίζει τα γεγονότα τα υφίσταται. Βαθύτατο πένθος τη περισφίγγει. Ελπίδες δεν έχει. Τις θεωρεί πολυτέλεια. Απέβαλε ένα ένα όλα τα ιδανικά που θα την εφλόγιζαν. Μορφάζει από απελπισία και γιατί όχι από γνώση. Μέσα σ’ έναν κόσμο εχθρικό, κατακτά όλο ένα και περισσότερο το προσωπικό της πεδίο· τη μοναξιά της. Και δέχεται σαν δώρο των θεών την τραγική της μοίρα. Δεν λιποτάκτησε· έζησε ίσα- ίσα στο κέντρο του πανικού»
«ο λόγος του , γυμνός από επισημότητες, διαθέτει μια σπάνια λειτουργικότητα. Η λιτότητα των εκφραστικών του μέσων δεν εμποδίζει να αποδοθούν βαθύτατες καταστάσεις. …. Ζούμε μαζί με τον ποιητή σε μια εφιαλτική σφαίρα.»
Η διδακτική προσέγγιση μας στηρίζεται στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο, η οποία για να έχει αποτελέσματα θα πρέπει να έχει δουλευτεί αρκετά από τον εκπαιδευτικό ο οποίος θα πρέπει από κοινού με τους μαθητές να καθορίσει τον τρόπο λειτουργίας των ομάδων. (διαμόρφωση ενός συμβολαίου δράσης των ομάδων). Ακόμα θα δώσουμε βάση στην κριτική σκέψη και στη δημιουργικότητα των παιδιών ενώ θα προσπαθήσουμε να κάνουμε ορισμένες διακειμενικές και διαθεματικές αναφορές χρησιμοποιώντας ζωγραφικούς πίνακες
Στόχοι
1) να αναλογιστούν δημιουργικά πάνω στις τεχνικές του ποιήματος
2) να αναζητήσουν τη ψυχολογική κατάσταση που γέννησε το ποίημα
3) να αναγνωρίσουν τα βασικά γνωρίσματα της μεταπολεμικής ποίησης μέσα από τα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη
1η αναζήτηση
διαβάζουμε το ποίημα από τη φωτοτυπία χωρίς τον τίτλο και ζητάμε από τα παιδιά να δώσουν ένα δικό τους τίτλο στο ποίημα
Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλη ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στον φόβο
πέρασε η ζωή μου
Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα
καρφώνω
δεν περιμένουμε να βρουν τα παιδιά τον τίτλο αλλά να προσπαθήσουν να συμπυκνώσουν τη συγκινησιακή φόρτιση του ποιήματος
όταν τους δίνουμε τον τίτλο τότε μπορούμε να ψάξουμε να βρούμε τι οδήγησε τον ποιητή να κάνει αυτήν την επιλογή. Το ίδιο θα έχουμε κάνει και για τις επιλογές των παιδιών
sακόμα μια ερώτηση μπορεί να είναι: γιατί «ο στρατιώτης ποιητής» και όχι « ο ποιητής στρατιώτης»
έχουμε κρατήσει τις υποθέσεις των παιδιών
(έχουμε έναν ποιητή που έχει αναλάβει το έργο του στρατιώτη και μάλιστα το άχαρο και φρικτό χρέος να καρφώνει σταυρούς στα μνήματα των συντρόφων του – αλλά γιατί όχι τότε ο νεκρθάφτης ποιητής)
( μπορεί ο στρατιώτης να εννοεί τον στρατευμένο ποιητή : αυτός που έχει στρατευτεί σε μιαν ιδέα , επομένως ένας τέτοιος ποιητής δε γράφει ποιήματα;)
(έχουμε έναν στρατιώτη με ποιητικές ανησυχίες;)
2η αναζήτηση
ζητάμε από τα παιδιά να γράψουν πάλι το ποίημα χωρίς επαναλήψεις
sποια η διαφορά των δύο ποιημάτων
οι επαναλήψεις χρησιμοποιούνται για να υπογραμμίσουν , να μεταφέρουν την αγωνία του ποιητή, εικονικά να μας δώσουν μια σκηνή καταδίωξης, ή μια σκηνή ανάκρισης, και γενικά να μας κάνουν αισθητό το φόβο. Είναι σίγουρο ότι θα γίνει εμφανές στα παιδιά ότι χωρίς τις επαναλήψεις δε θα τα είχε καταφέρει ο ποιητής.
3η αναζήτηση
ίσως από τις προηγούμενες προσπάθειες των παιδιών να αφαιρέσουν τις επαναλήψεις να φάνηκε ότι πέρα από τις γλωσσικές επαναλήψεις υπάρχουν και νοηματικές επαναλήψεις π.χ. πέρασε η ζωή μου κύλησε η ζωή μου
ανατρίχιαζα έτρεμα
ζητάμε απ’ τα παιδιά να γράψουν το ποίημα χωρίς καμία επανάληψη, να δούμε τελικά τι μένει
δεν έχω γράψει ποιήματα
γιατί φοβόμουν
μόνο σταυρούς στα μνήματα καρφώνω
αυτό είναι τελικά το ποίημά μας. Μόνο που τελικά καταλαβαίνουμε ότι αυτός δεν είναι ποιητικός λόγος, δε μεταφέρει συγκινήσεις αλλά πληροφορίες αν εξαιρέσουμε βέβαια την αληγορική εικόνα του καρφώματος σταυρών.
4η αναζήτηση
ας δούμε τώρα και το νόημα των στίχων
«δεν έχω γράψει ποιήματα» μα αυτός που μιλάει είναι ποιητής! Και τώρα μόλις μας δίνει ένα ποίημα
γιατί ένας ποιητής να αρνείται την προηγούμενη ποιητική παραγωγή του
αν υποθέσουμε ότι βλέπουμε μια σκηνή ανάκρισης και η ποίηση είναι καταδικαστέα πράξη τότε ο ποιητής μας φοβάται και προσπαθεί να γλυτώσει αρνούμενος το έργο του (κάτι σαν στον απόστολο Πέτρο!)
ναι αλλά τα ποιήματα του υπάρχουν όπως υπάρχει και αυτό που βρίσκεται μπροστά μας. Επομένως αν αυτά που γράφει δεν είναι ποιήματα τότε τι είναι;
η απάντηση από το ποίημα : σταυροί σε μνήματα
δίνουμε στα παιδιά το παρακάτω ποίημα του Μ.Αναγνωστάκη
Προδίδετε πάλι την Ποίηση , θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε ως μέσον , υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
Εν πλήρει γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε μ
Με το παράδειγμά σας στους νεώτερους
…..
ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι , θα πεις.
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος
( επομένως μπορούμε να δούμε μέσα από τα δύο ποιήματα ότι το καρφώνω είναι συνώνυμο του γράφω ( άλλη μια σημασία ίσως των επαναλήψεων : ο επαναλαμβανόμενος ήχος του καρφώματος)
5η αναζήτηση
γιατί ο ποιητής μας να βλέπει την ποίηση σαν κάρφωμα σταυρών σε μνήματα και εξαιτίας αυτής της στάσης να αρνείται την ποιητική του παραγωγή
τα παράλληλα χωρία που θα δώσουμε στα παιδιά αποτελούν το γνωστό διάλογο Εγγονόπουλου – Αναγνωστάκη
Ποίηση 1948 Στον Νίκο Ε…. 1949
τούτη η εποχή Φίλοι
του εμφυλίου σπαραγμού Που φεύγουν
δεν είναι εποχή Που χάνονται μια μέρα
για ποίηση Φωνές
κι άλλα παρόμοια Τη νύχτα
σαν πάει κάτι Μακρινές φωνές
να Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
γραφεί Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
είναι Ερείπια
ως αν Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες
να γράφονταν
από την άλλη μεριά Εφιάλτες
αγγελτηρίων Στα σιδερένια κρεβάτια
θανάτου Όταν το φως λιγοστεύει
γι’ αυτό και Τα ξημερώματα
τα ποιήματά μου
είν’ τόσο πικραμένα (Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;)
(και πότε – άλλωστε – δεν ήσαν;)
κι’ είναι,
–προ πάντων-
και
τόσο
λίγα
οι καρφωμένοι σταυροί λοιπόν μπορούμε να τους αντιστοιχίσουμε με τα αγγελτήρια θανάτου του Εγγονόπουλου. Και το εμπόδιο της ποίησης μπορούμε να το αναγνωρίσουμε στον θάνατο. Όμως και οι τρεις ποιητές γράφουν ποιήματα. Συνεχίζουν και γράφουν έστω και λίγα γιατί αν δεν μιλήσει για τον θάνατο γα τους χαμένους φίλου, για τους εφιάλτες, για το φόβο οι ποιητές ποιος θα μιλήσει; Μην τους κατηγορούμε λοιπόν ότι γράφουν ποιήματα που μοιάζουν με μνήματα αφού η εποχή τους δεν μπορεί να γεννήσει άλλα ποιήματα αν οι ποιητές θέλουν να κρατήσουν την ανθρωπιά τους και την αξιοπρέπειά τους μπροστά στην αδικία και το θάνατο , κι αν παραμένουν οι αυθεντικοί φορείς των συναισθημάτων του λαού και της εποχής τους.
σύνθεση
αν ο Σαχτούρης καταγράφει τα όνειρά του τι όνειρα βλέπει;
ο κόσμος του λοιπόν είναι εφιαλτικός, παραμορφωμένος, τεμαχισμένος ο κόσμος του είναι η γκουέρνικα του Πικάσσο (εδώ μπορεί να δοθεί στα παιδιά ο γνωστός πίνακας του Ισπανού ζωγράφου)
ερωτήσεις
με στοιχεία του ποιήματος να επαληθεύσετε τους χαρακτηρισμούς για τη δεύτερη μεταπολεμική γενιά και τον Μίλτο Σαχτούρη του Αλέξη Αργυρίου
« δεν τραγουδά με υψηλό φρόνημα. Μονολογεί μέσα σε μια ερειπωμένη πολιτεία. Δεν αντιμετωπίζει τα γεγονότα τα υφίσταται. Βαθύτατο πένθος τη περισφίγγει. Ελπίδες δεν έχει. Τις θεωρεί πολυτέλεια. Απέβαλε ένα ένα όλα τα ιδανικά που θα την εφλόγιζαν. Μορφάζει από απελπισία και γιατί όχι από γνώση. Μέσα σ’ έναν κόσμο εχθρικό, κατακτά oλοένα και περισσότερο το προσωπικό της πεδίο· τη μοναξιά της. Και δέχεται σαν δώρο των θεών την τραγική της μοίρα. Δεν λιποτάκτησε· έζησε ίσα- ίσα στο κέντρο του πανικού»
«ο λόγος του , γυμνός από επισημότητες, διαθέτει μια σπάνια λειτουργικότητα. Η λιτότητα των εκφραστικών του μέσων δεν εμποδίζει να αποδοθούν βαθύτατες καταστάσεις. …. Ζούμε μαζί με τον ποιητή σε μια εφιαλτική σφαίρα.»
φωτοτυπία που δίνουμε στα παιδιά
…………………………
Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλη ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στον φόβο
πέρασε η ζωή μου
Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα
καρφώνω
Προδίδετε πάλι την Ποίηση , θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε ως μέσον , υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
Εν πλήρει γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε μ
Με το παράδειγμά σας στους νεώτερους
…..
ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι , θα πεις.
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος
Εγγονόπουλου – Αναγνωστάκη
Ποίηση 1948 Στον Νίκο Ε…. 1949
τούτη η εποχή Φίλοι
του εμφυλίου σπαραγμού Που φεύγουν
δεν είναι εποχή Που χάνονται μια μέρα
για ποίηση Φωνές
κι άλλα παρόμοια Τη νύχτα
σαν πάει κάτι Μακρινές φωνές
να Μάνας τρελής στους έρημους δρόμους
γραφεί Κλάμα παιδιού χωρίς απάντηση
είναι Ερείπια
ως αν Σαν τρυπημένες σάπιες σημαίες
να γράφονταν
από την άλλη μεριά Εφιάλτες
αγγελτηρίων Στα σιδερένια κρεβάτια
θανάτου Όταν το φως λιγοστεύει
γι’ αυτό και Τα ξημερώματα
τα ποιήματά μου
είν’ τόσο πικραμένα (Μα ποιος με πόνο θα μιλήσει για όλα αυτά;)
(και πότε – άλλωστε – δεν ήσαν;)
κι’ είναι,
–προ πάντων-
και
τόσο
« δεν τραγουδά με υψηλό φρόνημα. Μονολογεί μέσα σε μια ερειπωμένη πολιτεία. Δεν αντιμετωπίζει τα γεγονότα τα υφίσταται. Βαθύτατο πένθος τη περισφίγγει. Ελπίδες δεν έχει. Τις θεωρεί πολυτέλεια. Απέβαλε ένα ένα όλα τα ιδανικά που θα την εφλόγιζαν. Μορφάζει από απελπισία και γιατί όχι από γνώση. Μέσα σ’ έναν κόσμο εχθρικό, κατακτά όλο ένα και περισσότερο το προσωπικό της πεδίο· τη μοναξιά της. Και δέχεται σαν δώρο των θεών την τραγική της μοίρα. Δεν λιποτάκτησε· έζησε ίσα- ίσα στο κέντρο του πανικού»
«ο λόγος του , γυμνός από επισημότητες, διαθέτει μια σπάνια λειτουργικότητα. Η λιτότητα των εκφραστικών του μέσων δεν εμποδίζει να αποδοθούν βαθύτατες καταστάσεις. …. Ζούμε μαζί με τον ποιητή σε μια εφιαλτική σφαίρα.»
Subscribe to:
Posts (Atom)
