το γεφύρι της Άρτας

Του γεφυριού της Άρτας

Στόχοι: 1)να αναγνωρίσουν τα βασικά γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού και των παραλογών
2) να εντοπίσουν τους βασικούς εκφραστικούς τρόπους του τραγουδιού
3) να ανασυνθέσουν τις κοινωνικές αντιλήψεις – δοξασίες που εκφράζονται μέσα από το τραγούδι( κοινωνικό χρέος, αντιμετώπιση του αδυνάτου, οικογενειακές σχέσεις, εργασία)
4) να αναζητήσουν αναλογίες στη λογοτεχνία αλλά και στη σημερινή ζωή
5) να αντιδιαστείλουν τη μυθολογική ερμηνεία του κόσμου με την αναζήτηση των λογικών αιτιών.

Αφόρμηση: - θεμελείωση οικοδομής
- θυσία Ιφιγένειας
- τι σημαίνει η φράση : «νέο γεφύρι της Άρτας το νομαρχιακό νοσοκομείο»

ανάγνωση : αποδίδουμε ρόλους στους μαθητές ( 1-2 λεπτά να εντοπίσουν τα λόγια και να τα διαβάσουν)

1η δραστηριότητα ( ομάδες θρανίου) εξετάζοντας τα γνωρίσματα του δημοτικού τραγουδιού που έχουν διδαχτεί στο προηγούμενο μάθημα, ζητούμε από τα παιδιά να τα ανακαλύψουν στο συγκεκριμένο τραγούδι. ( στον πίνακα ένα παιδί ή ο καθηγητής γράφει κάθε γνώρισμα και ένα παράδειγμα)

2η δραστηριότητα – σχετική με την πρώτη
εντοπίζουμε τους εκφραστικούς τρόπους και τους στόχους που εξυπηρετούν
επαναλήψεις => τραγούδι, μουσικότητα, εύπεπτο μήνυμα
υπερβολές=> έμφαση , πρόκληση ενδιαφέροντος
μεταφορές
περιπέτεια => δραματικότητα
διάλογος => ζωντάνια, ταύτιση
προσωποποίηση => παραστατικότητα
στην προσωποποίηση θα μείνουμε στο ρόλο του πουλιού- αγγελιοφόρου στα δημοτικά τραγούδια , θα διαβάσουμε ή θα δώσουμε σε φωτοτυπία παράλληλα χωρία

3η δραστηριότητα (περιεχόμενο)
εκφράζουμε συγκεκριμένες απορίες στους μαθητές για να ανακαλύψουν τα ιδεολογικά στοιχεία και να τα συγκρίνουν με τη δική τους εποχή
α) γιατί ο πρωτομάστορας δεν έσωσε τη γυναίκα του;
Θα εντοπίσουμε έτσι το δίλημμα ατομική ευτυχία- κοινωνική ευθύνη. Επίσης το χρέος των ηγετών απέναντι στο λαό τους.
Β) γιατί έπεφτε το γεφύρι; ( ποια εξήγηση έδωσαν ;)
Θα διακρίνουμε τότε την τάση των ανθρώπων απέναντι στις δυσκολίες να ψάχνουν να βρουν μια εξωανθρώπινη δύναμη που κατευθύνει τη μοίρα του κόσμου. Στα παραμύθια έχουμε στοιχειά και δράκους , στη θρησκεία έχουμε θεούς, στη καθημερινή ζωή έχουμε μάγια, μαύρες γάτες, εξιλαστήρια θύματα). Οι άνθρωποι αυτές τις δυνάμεις προσπαθούν να τις εξευμενίσουν. Θυσίες, ξόρκια. Αντίθετα δεν ψάχνουν να βρούν τη λογική εξήγηση. Πολλές φορές πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης και εξαπάτησης. (μάγοι , εξορκιστές, πολιτικές, αντιλήψεις που προβάλλουν εξιλαστήρια θύματα – υπεύθυνα για την κακοδαιμονία της χώρας)

Γ) γιατί μια γυναίκα ;
Στις πατριαρχικές κοινωνίες η γυναίκα έπαιρνε τη θέση του λάφυρου, της λείας. Παλιότερα ήταν και ανταλλακτικό προϊόν(ομηρική κοινωνία).
Επίσης πάντοτε ήταν σύμβολο της ομορφιάς, το πολυτιμότερο απόκτημα ενός άντρα.

Θα πρέπει να δείχνουμε στα παιδιά ότι οι κοινωνικές συνθήκες είναι μεταβλητές, ότι τα πιστεύω μας δε στηρίζονται σε σταθερούς φυσικούς νόμους αλλά και πόσο βαθιά ριζωμένες είναι ορισμένες αντιλήψεις που δεν αλλάζουν παρά το πέρασμα των χρόνων

Δ) γιατί η κατάρα αλλάζει σε ευχή;
Στις παραδοσιακές κοινωνίες η οικογένεια και οι συγγενικές σχέσεις έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Για μια γυναίκα μάλιστα που δεν έχει παιδιά ο πιο κοντινός της συγγενής είναι ο αδερφός της . μπορούμε να παραλληλίσουμε αυτή τη σχέση με την Ιφιγένεια και τον Ορέστη.

Σύνθεση
Με το κείμενο ή την ιστορία της Ιφιγένειας ξαναφέρνουμε στο νου μας τους βασικούς άξονες του ποιήματος

Ασκήσεις
Παράλληλα κείμενα
Α) του νεκρού αδερφού. Να βρουν κοινούς εκφραστικούς τρόπους με το δικό μας τραγούδι
Β) Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Να βρουν το δίλημμα του Αγαμέμνονα και να το συγκρίνουν με αυτό του Πρωτομάστορα

Δραστηριότητα
Χρησιμοποιώντας δεκαπεντασύλλαβο να φτιάξετε το λιγότερο ένα τετράστιχο αλλάζοντας το τέλος του τραγουδιού