πίνοντας ήλιο κορινθιακό , Οδ. Ελύητς (β' γυμνασίου)

άνθρωπος και φύση* πόλη- ύπαιθρος
Πίνοντας ήλιο κορινθιακό
Στόχοι
ενότητας
Να συζητήσουμε πάνω στη σχέση που μπορεί να έχει ο άνθρωπος με το φυσικό περιβάλλον, τι είναι αυτό που την κάνει αρμονική, πώς συνδέεται με τον πολιτισμό μας
του ποιήματοςνα διακρίνουμε τη σχέση του ποιητή με τη φύση
να δούμε πώς η τεχνοτροπία του ποιήματος βοηθά στο να καταλάβουμε τη σχέση αυτή
να οραματιστούμε μαζί με τον Ελύτη έναν νέο κόσμο

χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες των 4-5 ατόμων και τους δίνουμε το επισυναπτόμενο φύλλο εργασίας (μετά την πορεία διδασκαλίας). Οι ομάδες αυτές θα παραμείνουν όπως έχουν για όλη την ενότητα. Επειδή όμως υπάρχει περίπτωση να ακουστούν διαφορετικές απόψεις όσον αφορά τα ζητήματα πόλη- ύπαιθρος , περιβάλλον- οικονομική ανάπτυξη, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας (τη δεύτερη ή την τρίτη ώρα που θα χρειαστούμε για την ενότητα να φτιάξουν τις δικές τους ομάδες ανάλογα με τις θέσεις που παίρνουν σε κάθε ζήτημα.
Στον πίνακα εμείς και στο πρόχειρό τους οι μαθητές θα σημειώνουμε τα πορίσματά μας από τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας


Πορεία διδασκαλίας με βάση ένα φύλλο εργασίας
Οδυσσέας Ελύτης
Πίνοντας ήλιο Κορινθιακό

Α. Βάλτε ένα αντικείμενο στα παρακάτω ρήματα.αφού διαβάσετε το ποίημα γράψτε τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο ελύτης. στη συνέχεια βάλτε στα ρήματα ένα δικό σας "νέο" αντικείμενο
πίνω
διαβάζω
δρασκελίζω
σκίζω

Πορίσματα.Ο Ελύτης καταφέρνει να δώσει νέα σημασία στις λέξεις που χρησιμοποιεί. Η ποίηση έχει αυτήν τη μαγική ικανότητα. Οι υπερπραγματικοί συνδυασμοί που κάνει (διαβάζω μάρμαρα, πίνω ήλιο) έχουν ως στόχο να νιώσουμε πιο «πραγματικά», πιο αληθινά τις ενέργειες και τα συναισθήματά του. Αυτό το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας όλες του τις αισθήσεις για να μεταφέρει την «εικόνα» των πραγμάτων που περιγράφει και παίρνοντας ο ίδιος την υπόστασή τους.

Β. τα εκφραστικά μέσα που έχει ο Ελύτης για να ξαναγεννήσει τις λέξεις είναι
μεταφορές
προσωποποιήσεις
μετωνυμίες
Σύνδεση αντιθέσεων
βρείτε από το ποίημα παραδέιγματα

Σ’ αυτό το σημείο μπορούμε να αναλύσουμε λίγο τα συγκεκριμένα εκφραστικά μέσα. Καλό θα ήταν να έχουμε πει στα παιδιά να κρατήσουν τις τελευταίες 3 σελίδες του τετραδίου τους για τέτοιου είδους σημειώσεις π.χ. τα σχήματα λόγου ή ακόμα αφηγηματικές τεχνικές , έτσι ώστε κάθε φορά που θα συναντάμε κάτι καινούριο να συμπληρώνουν τις σημειώσεις τους και έτσι στο τέλος να έχουμε συγκεντρωμένα όλα τα στοιχεία που εντοπίσαμε στις ενότητές μας.

Γ. Στόχος του Ελύτη με το ξαναγέννημα των λέξεων να αντικρίσουμε έναν νέο κόσμο. Σε ποιον στίχο αναφέρεται στον νέο κόσμο;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Δ. Πώς θα είναι ο νέος κόσμος;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Πληροφορίες
Ο Υπερρεαλισμός
Ο Υπερρεαλισμός υπήρξε μεγάλο πρωτοποριακό κίνημα που δεν περιορίστηκε μόνο στη λογοτεχνία αλλά αναπτύχθηκε και στις άλλες τέχνες. Εμφανίστηκε το 1924 στη Γαλλία με αρχηγό τον Αντρέ Μπρετόν. Οι Υπερρεαλιστές επηρεάζονται από την ψυχανάλυση και χρησιμοποιούν τα διδάγματα του συμβολισμού. Πιστεύουν ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξεφύγει από την καθημερινή πραγματικότητα χρησιμοποιώντας τη φαντασία , τη τύχη, το όνειρο και το ασυνείδητο. Στη λογοτεχνία οι υπερρεαλιστές καλλιέργησαν κυρίως την ποίηση με απόλυτη ελευθερία στο λεξιλόγιο και στη στιχουργική. Στην Ελλάδα ο υπερρεαλισμός υιοθετήθηκε από σημαντικούς ποιητές όπως ο Εμπειρίκος, ο Εγγονόπουλος, ο Γκάτσος και ο Ελύτης στις πρώτες του συλλογές.

ο μόνος τρόπος για να φτιάξεις έναν καινούριο κόσμο και να ξεφύγεις από την πραγματικότητα , να δεις τα πράγματα από την αρχή είναι να διαγράψεις όλες τις γνώσεις και όλες τις προκαταλήψεις που μας έχει φορτώσει ο τωρινός κόσμος και πρώτα απ’ όλα και κυρίως πάνω απ’ όλα τις δεσμεύσεις της ηθικής
« α τι ωραία που θα είναι, όλα να τα βλέπεις και όλα να τα απολαμβάνεις από εκεί επάνω, χωρίς καημούς, χωρίς δεσμά»
γι’ αυτό και το αερόστατο γίνεται σύμβολο «πετάγματος»

η παρομοίωση , η μεταφορά γίνονται στον υπερρεαλισμό ένα γλωσσικό ανάλογο του συνειρμού, της σύνδεσης διαφορετικών καταστάσεων , της συσχέτισης διαφορετικών εικόνων, την μετατόπιση από τη μια εμπειρία στην άλλη. Η παρομοίωση δουλεύει όπως η μνήμη , ή καλύτερα, το υποσυνείδητο, που συνδέει εμπειρίες και σκέψεις με προηγούμενα επεισόδια που έχουν απωθηθεί στο πίσω μέρος του μυαλού μας.

Ε. Το ποίημα μας είναι από τα «υπερρεαλιστικά» του Ελύτη;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................................................................................................



Στ. αν ο νέος κόσμος θα είναι φτιαγμένος στα μέτρα της καρδιάς, ο παλιός σε ποια μέτρα θα είχε φτιαχτεί;
……………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………….

Ζ. βασικό χαρακτηριστικό και αφετηρία του καινούριου κόσμου θα είναι και μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Αν η λογική μας οδήγησε στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος, η καρδιά και το όνειρο θα μας οδηγήσουν……..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η. αναζητήστε τους στίχους που δείχνουν την σωματική(βιωματική) σχέση του ποιητή με το περιβάλλον
……………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ο Ελύτης αναζητά μια καινούρια σχέση με τη φύση. Δε βιώνει το φυσικό κόσμο με τρόπο διανοητικό. Δε σκέφτεται σαν επιστήμονας. Ούτε βέβαια αντιλαμβάνεται χρηστικά το φυσικό περιβάλλον( αποτέλεσμα της στυγνής λογικής εκμετάλλευσης)
Δεν είναι όμως ούτε ένας εξωτερικός παρατηρητής αλλά έχει μια επικοινωνία σωματική με το περιβάλλον που γι’ αυτόν είναι μια ζωντανή θαυμαστή πραγματικότητα. Το ζει , το αισθάνεται και το απολαμβάνει. Είναι ο ίδιος ένα κομμάτι του και μέσω αυτής της επαφής γίνεται ένας ολοκληρωμένος και αρμονικός άνθρωπος. (Αυτή η ζωντανή φύση μας γυρίζει πίσω στον πρωτογονισμό, ή ακόμα και στους πρωτόπλαστους. Ο ποιητής είναι ένας νέος άνθρωπος που γνωρίζει πρώτη φορά τον κόσμο και μένει έκθαμβος από την ομορφιά του.

ΣύνθεσηΗ σύνθεση μπορεί να γίνει με τα παρακάτω παράλληλα χωρία από τον Ελύτη για να ξαναθυμηθούμε τα βασικά σημεία του μαθήματος.

Ευθεία μπροστά και τραγουδώντας μόνον
Άτεγκτοι και στην έξοδο προσηλωμένοι
Θα φέρουμε την Ευριδίκη πάλι
Στο φως, στο φως, στο φως

Από την άλλη μερια του Κεραυνού το καμένο χέρι που θα
Ξαναβλαστήσει. Να ισιώσει τις πτυχές του κόσμου.

Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριών χρονώ

Βατές όλες οι θάλασσες με τα λουλούδια

Να περπατάς ξυπόλυτος λίγη χαρά να δώσεις στην τσουκνίδα

ΕρώτησηΜήπως μπορείτε να ανακαλύψετε τι καινούριο φέρνει στην τεχνική του ποιήματος ο Ελύτης
Όσον αφορά τον στίχο, την ομοιοκαταληξία, τις στροφές, το μέτρο
Ως σύγκριση ας χρησιμοποιήσετε το ποίημα «Καλιπάτειρα» του Λορέντζου Μαβίλη από το σχολικό σας βιβλίο σελ.





Πίνοντας ήλιο κορινθιακό
Οδυσσέας Ελύτης

Φύλλο εργασίας
Α. Βάλτε ένα αντικείμενο στα παρακάτω ρήματα.αφού διαβάσετε το ποίημα γράψτε τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο ελύτης. στη συνέχεια βάλτε στα ρήματα ένα δικό σας "νέο" αντικείμενο
πίνω
διαβάζω
δρασκελίζω
σκίζω

Β. τα εκφραστικά μέσα που έχει ο Ελύτης για να ξαναγεννήσει τις λέξεις είναι
μεταφορές
προσωποποιήσεις
μετωνυμίες
Σύνδεση αντιθέσεων

Γ. Στόχος του Ελύτη με το ξαναγέννημα των λέξεων να αντικρίσουμε έναν νέο κόσμο. Σε ποιον στίχο αναφέρεται στον νέο κόσμο;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Δ. Πώς θα είναι ο νέος κόσμος;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ε. Το ποίημα μας είναι από τα «υπερρεαλιστικά» του Ελύτη;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...................................................................................................................................................................



Στ. αν ο νέος κόσμος θα είναι φτιαγμένος στα μέτρα της καρδιάς, ο παλιός σε ποια μέτρα θα είχε φτιαχτεί;
……………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………….
Ζ. βασικό χαρακτηριστικό και αφετηρία του καινούριου κόσμου θα είναι και μια διαφορετική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Αν η λογική μας οδήγησε στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος, η καρδιά και το όνειρο θα μας οδηγήσουν……..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Η. αναζητήστε τους στίχους που δείχνουν την σωματική(βιωματική) σχέση του ποιητή με το περιβάλλον
……………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

παράλληλα χωρία
Ευθεία μπροστά και τραγουδώντας μόνον
Άτεγκτοι και στην έξοδο προσηλωμένοι
Θα φέρουμε την Ευριδίκη πάλι
Στο φως, στο φως, στο φως

Από την άλλη μεριά του Κεραυνού το καμένο χέρι που θα
ξαναβλαστήσει. Να ισιώσει τις πτυχές του κόσμου.

Μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριών χρονώ

Βατές όλες οι θάλασσες με τα λουλούδια

Να περπατάς ξυπόλυτος λίγη χαρά να δώσεις στην τσουκνίδα